Denar

W Cesarstwie Rzymskim powszechnym środkiem wymiany był denar. Początkowo bity niemal z czystego srebra, stopniowo tracił swój pełnowartościowy charakter. W III wieku pogłębiający się kryzys polityczny i ekonomiczny imperium doprowadził system monetarny na skraj upadku. Za panowania Aleksandra (231–235) ostatniego przedstawiciela dynastii Sewerów, zawartość szlachetnego kruszcu w denarach wahała się w granicach 43–50%. Stemple monet wypełniały rozmaite wyobrażenia, często związane z aktualną sytuacją polityczną lub militarną. Z zasady na awersie widniał naturalistyczny portret cesarza z wieńcem laurowym, a na odwrocie ustalił się jasny schemat przedstawień symbolicznych, które otaczały odpowiednie legendy.

Krótko panujący, tolerancyjny i pokojowo nastawiony Aleksander Sewer próbował zmienić politykę wewnętrzną kraju, ograniczyć władzę wojskowych i przywrócić rolę zmarginalizowanego senatu. Propaganda monetarna nabrała pokojowego wymiaru, wzrosła liczba personifikacji symbolizujących abstrakcyjne wartości i idee, takie jak sprawiedliwość (Aequitas), wierność (Fides), wolność (Libertas), pobożność (Pietas), zdrowie (Salus), czy nadzieja (Spes).

Na prezentowanym denarze głowę cesarza pokrywa wieniec laurowy, a krocząca Spes z kwiatem uosabia nadzieję na dobre zbiory, bogactwo i bezpieczeństwo. Towarzysząca jej legenda: SPES PUBLICA odwoływała się do pomyślności całego społeczeństwa. Spes była jedną z nielicznych personifikacji, której przedstawienie było ściśle określone i niezmienne od czasu panowania Wespazjana. Dążenie do pokojowej egzystencji państwa oraz wzmocnienie autorytetu i zakresu władzy cesarza w oparciu o senat nie powiodło się. Zabójstwo Aleksandra Sewera (235) zakończyło umowny w historii cesarstwa okres pryncypatu, gdy cesarza tytułowano jako pierwszego wśród równych (primus inter pares).

Genowefa Horoszko