Plan Szczecina z fortyfikacjami szwedzkimi

Pieter Boudewijn van der Aa (1659-1733) był wydawcą pochodzącym z rodziny sztycharzy, czynnym artystycznie w holenderskiej Lejdzie w latach 1682–1733. Jego publikacja La galerié agréable du Monde, wydana w 1729 roku, składała się z 66 tomów. Zawierała 3000 map, widoków miast, portretów i scen historycznych, wśród których znalazł się plan Szczecina, podkreślający w wydrukowanym na nim podpisie przynależność stolicy Pomorza do Prus. Van der Aa wykorzystał do swego dzieła miedzioryt z planem Szczecina z 1652 roku Mathäusa Meriana Młodszego (1621–1687), pochodzącego z Bazylei malarza i sztycharza. Merian był czynny artystycznie we Frankfurcie i Norymberdze oraz we Włoszech, był także agentem i przedstawicielem wielu książąt europejskich. Prowadził wydawnictwo Theatrum Europaeum, w którym umieścił inny swój miedzioryt ukazujący Szczecin, tym razem jako miasto oblegane w 1677 roku przez Brandenburczyków. Praca Meriana z 1652 roku pochodziła z niemieckiej publikacji Martina Zeilera Beschreibung des schwedischen Ostseereiches z 1656 roku, wydanej w Amsterdamie u Janssona Valckeniera i opisującej szwedzkie władztwo nad Bałtykiem, w tym należący wówczas do Szwecji Szczecin. Po siedemdziesięciu latach Boudewijn wykorzystał miedzioryt Meriana do swego dzieła oraz wytworzył osobną płytę miedzianą z okazałą architektoniczną bordiurą, którą zestawił z miedziorytem i stworzył ilustrację Szczecina ze szwedzkimi fortyfikacjami. Zamieścił także legendę z najważniejszymi budowlami miasta – zamkiem, ratuszem i czterema kościołami. W momencie wydawania planu przez Van der Aa Szczecin nie należał już do Szwecji, ale układ przestrzenny miasta uległ na przestrzeni dziesięcioleci tylko nieznacznym przekształceniom.

Małgorzata Peszko