Puchar zdobiony

Łagodnie profilowany puchar gliniany zdobiony odciskami sznura i nakłuciami, odkryty w Duchowie (Duchow – obecnie część miasta Police) trafił do gromadzonych w Szczecinie zbiorów Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde) w 1876 roku. Podarował go właściciel tamtejszego majątku ziemskiego Schemel wraz z ułamkami innego naczynia glinianego, siekierą z diorytu oraz z wykonanymi z krzemienia dwiema siekierami, fragmentem noża i płoszczem. Wszystkie te przedmioty pochodzą z piaszczystego pagórka znajdującego się w okolicy gruntów należących do darczyńcy.

Wątpliwości wzbudził kontekst odkrycia tych przedmiotów. Wyraził je dr Emil Walter, profesor Gimnazjum Mariackiego w Szczecinie i członek szczecińskiego Towarzystwa, w publikacji z 1898 roku, omawiającej naczynia z młodszej epoki kamienia w zbiorach szczecińskich. W opracowaniu tym, zamieszczonym w księdze wydanej z okazji jubileuszu prof. Hugona Lemcke`go, dyrektora gimnazjum i przewodniczącego Towarzystwa, kompleksowo opisał znalezisko z Duchowa. Zwrócił przy tym uwagę na obecność w miejscu odkrycia węgli drzewnych i kości przeżuwaczy, co mogłoby świadczyć o istnieniu tutaj osady, choć sam skłaniał się do interpretacji znaleziska jako zespołu pochodzącego z wyposażenia grobu bez komory skonstruowanej z kamieni.

Taka interpretacja została powszechnie przyjęta w późniejszej literaturze. Zwrócono jednak uwagę na współwystępowanie w tym zespole przedmiotów, które osobno mogłyby być korelowane z wczesnym i późniejszymi etapami osadnictwa społeczności kultury ceramiki sznurowej na Pomorzu Zachodnim. Puchar kształtem i zdobieniem nawiązuje do form występujących w najstarszej fazie, tzw. horyzoncie ogólnoeuropejskim inwentarzy kultury ceramiki sznurowej. Najmłodszym jest płoszcze krzemienne, które określano jako fragment sztyletu lub grot oszczepu, a w nowszych opracowaniach jest identyfikowane z ostrzem tzw. berła sztyletowego, wzorowanego na wyrobach z miedzi.

Krzysztof Kowalski