Rzeźba przodka przedstawiająca dzioborożca

Rzeźba przedstawia przodka pod postacią ptaka kokomo – dzioborożca karbodziobego (Rhyticeros plicatus), znanego również pod nazwą dzioborożec papuaski. Wyrzeźbiono ją w dorzeczu Sepiku w Papui-Nowej Gwinei, w regionie zwanym Sepikiem Środkowym. W stosunku do dużej głowy, którą w kulturze papuaskiej uważa się za symbol siły duchowej, reszta ciała figury wydaje się wątła. Papuasi zamieszkujący Nową Gwineę od pokoleń żyli w małych i izolowanych wioskach. Toczyli między sobą nieustanne wojny, a nagłą śmierć i chorobę tłumaczyli ingerencją czarownika z wrogiej wioski. W tym niebezpiecznym świecie bardzo ważną rolę przypisywano przodkom, których obdarzano dużym szacunkiem i czcią. Kult przodków wywodzi się z przekonania, że zmarli nie odchodzą na zawsze, lecz pozostają w pobliżu swojej społeczności, służąc jej wiedzą i wsparciem. Według Papuasów śmierć uwalnia wiedzę, moc i siłę ulokowane w głowie zmarłego. Wierzenia te znalazły odzwierciedlenie w sztuce. Rzeźby przedstawiające przodków często mają nieproporcjonalnie duże głowy w stosunku do reszty ciała, które zazwyczaj wydaje się wątłe, przestawione bardzo schematycznie, służąc przede wszystkim do zaznaczenia cech płciowych oraz wzoru skaryfikacji. Moc zgromadzona w głowach przodków miała zapewnić dobrobyt i powodzenie całej wiosce, natomiast namacalna bliskość przodków dawała ludziom poczucie pewności siebie, pewność, że nie są sami i bezbronni w obliczu zagrożeń, które niesie życie. Artyści Środkowego Sepiku uważani są za mistrzów w operowaniu kolorem. Używają szerokiej gamy barw, a do najbardziej popularnych należą czerń, biel, brąz i czerwień. Obok dominujących kolorów spotkać można również odcienie żółci, szarości i beżu. Farbę uzyskiwano ze zmieszania naturalnego pigmentu z olejem palmowym i glinką znad Sepiku. Barwę brązowoczerwoną zapewniał dodatek krwi. Kolor nie służył tylko do dekoracji rzeźby, miał zachęcić przodka do zasiedlenia figury.

Katarzyna Findlik-Gawron