Powrót do przeszłości

Zapraszam Cię w podróż po Polsce – nie tylko na mapie, ale również w czasie. Zobaczysz miejsca, które przez ostatnie 100 lat, a nawet dłużej, dzielnie znosiły upływ czasu. Dziś wyglądają niemal tak samo jak dekady temu. Jednak nie wszystkie miejsca miały tyle szczęścia. Warto przyjrzeć się temu, co i dlaczego się w nich zmieniło. Zapraszam do zabawy w szukanie różnic i podobieństw.

Opracowanie:

Renata Pernak

Licencja

Odgadnij, co to za miejsca

Znajdź różnice i podobieństwa

.

MIEJSCE 1

Odgadnij, co to za miejsce, znajdź różnice i podobieństwa

Stettin. Heumarkt mit altem Rathaus um 1900 | Szczecin. Rynek Sienny ze starym Ratuszem około 1900

negatyw 13/18

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Naszą podróż rozpoczynamy na północy Polski, na Rynku Siennym w Szczecinie

Słowo „rynek” oznacza plac w centrum miasta, na którym dawniej handlowano. Określenie „sienny” przypomina o tym, że niegdyś sprzedawano tutaj siano. Na rynku znajduje się ratusz. To ten wysoki, dość wąski budynek po prawej stronie.

Stettin. Heumarkt mit altem Rathaus um 1900 | Szczecin. Rynek Sienny ze starym Ratuszem około 1900

negatyw 13/18

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Urzędnicy miejscy opuścili jego wnętrza pod koniec XIX w., przenosząc się do innego, większego budynku. Wówczas pomieszczenia w ratuszu wynajmowały różne firmy. Na czarno-białej fotografii widzimy szyld z niemieckim słowem „Möbel”, czyli meble. Oprócz magazynu i sklepu meblowego mieściła się tam również winiarnia. Obecnie budynek jest siedzibą Muzeum Historii Szczecina.

Stettin. Heumarkt mit altem Rathaus um 1900 | Szczecin. Rynek Sienny ze starym Ratuszem około 1900

negatyw 13/18

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Na czarno-białej fotografii wyróżnia się także gmach po lewej stronie. To dawna giełda, czyli miejsce, w którym zawierano ważne transakcje handlowe. Budynek został zniszczony w wyniku bombardowania w trakcie II wojny światowej. Dziś w jego miejscu stoją bloki mieszkalne.

Stettin. Heumarkt mit altem Rathaus um 1900 | Szczecin. Rynek Sienny ze starym Ratuszem około 1900

negatyw 13/18

Muzeum Narodowe w Szczecinie

MIEJSCE 2

Odgadnij, co to za miejsce, znajdź różnice i podobieństwa

Stettin. Schlosskirche | Szczecin. Kościół zamkowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Stettin. Schlosskirche | Szczecin. Kościół zamkowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Przenieśmy się teraz na szczecińską ulicę Korsarzy

Dojdziemy nią z centrum miasta do Zamku Książąt Pomorskich. Wówczas naszym oczom ukaże się Wieża Dzwonów. Znajduje się w niej dzwon odlany 500 lat temu! Co ciekawe, jest on starszy od wieży o ponad 100 lat. Zatem wcześniej musiał znajdować się w innym miejscu – najprawdopodobniej w zamkowym kościele.

Stettin. Schlosskirche | Szczecin. Kościół zamkowy

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Choć ulica ta mierzy zaledwie nieco ponad 100 metrów, na przestrzeni wieków przeżyła niejedno. W średniowieczu była wąską dróżką wzdłuż murów obronnych, dlatego nazywano ją ulicą Przy Murze Miejskim. W późniejszym czasie nosiła różne nazwy: Przy Fosie, Zamkowa i Wielka Rycerska, by po II wojnie światowej otrzymać nazwę Korsarzy.

Niezależnie od nazewnictwa ulica od zawsze przyciągała swoim urokiem malarzy i fotografów. Ujęcie z prezentowanych zdjęć można wręcz określić mianem najpopularniejszego widoku szczecińskiego zamku.

MIEJSCE 3

Odgadnij, co to za miejsce, znajdź różnice i podobieństwa

Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Prosto ze Szczecina przenosimy się do Warszawy, na ulicę Królewską

Na czarno-białej przedwojennej pocztówce widać tętniącą życiem ulicę. Między wysokimi kamienicami jedzie tramwaj pełen pasażerów, przechodnie śpieszą się, by załatwić swoje sprawy. W naszym kierunku – a więc ku Krakowskiemu Przedmieściu – zmierza dorożka konna…

Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Niemal sto lat później jest zupełnie inaczej. Zniknęły kamienice po prawej stronie ulicy, zamiast nich przy drodze rozciąga się równo skoszony trawnik Ogrodu Saskiego. Panuje spokój i cisza, choć to przecież ścisłe centrum stolicy.

Skąd ta zmiana? W czasie II wojny światowej niemieccy żołnierze otrzymali rozkaz zrównania Warszawy z ziemią. W ciągu sześciu lat wojny w stos gruzów przemieniła się większość przepięknych budynków.

Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Jest jednak element wspólny obu zdjęć: to kamienica Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych widoczna po lewej stronie. Cudem przetrwała wojnę i aż do dziś mieści w swych murach instytucję związaną ze sztuką, Zachętę – Narodową Galerię Sztuki.

Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

MIEJSCE 4

Odgadnij, co to za miejsce, znajdź różnice i podobieństwa

Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pozostajemy w Warszawie, lecz udajemy się do Pałacu w Wilanowie

Pałac ten został zbudowany w końcu XVII w. dla króla Jana III Sobieskiego. Kolejni mieszkańcy rozbudowywali posiadłość oraz przylegający do niej ogród.

Na początku XIX w. przy północnej części Pałacu wzniesiono Galerię Gotycką. W niej ówcześni właściciele – Stanisław Kostka Potocki i jego żona Aleksandra – pragnęli zaprezentować swoją kolekcję dzieł sztuki.

Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Słowo „gotycka” oznacza, że wyglądem budynek miał nawiązywać do popularnego w średniowieczu gotyku. Jego cechą charakterystyczną były m.in. wysokie i wąskie okna. Jak widać na czarno-białym przedstawieniu, tak właśnie prezentuje się rząd przejść zwanych fachowo arkadami.

Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Jednak już w połowie XIX w. wnuk Stanisława Kostki, August Potocki, zapragnął zmienić wygląd Galerii. Z jego polecenia wykonano szereg przeróbek zarówno na zewnątrz budynku, jak i wewnątrz. Taki stan zachował się dziś.

MIEJSCE 5

Odgadnij, co to za miejsce, znajdź różnice i podobieństwa

Wilanów, Salon Holenderski

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Zaglądamy do wnętrza Pałacu w Wilanowie

Jesteśmy w rezydencji króla Jana III Sobieskiego. Skąd pomysł, by to pomieszczenie nazwać Gabinetem Holenderskim? Otóż w XVII w. prezentowano w nim kilkanaście obrazów, których autorami byli Holendrzy. Wśród nich znalazły się dwa dzieła autorstwa samego Rembrandta – jednego z największych malarzy europejskich!

Wilanów, Salon Holenderski

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Gabinet gruntownie przebudowano w I poł. XVIII w. Dziś wygląda niemal identycznie jak 150 lat temu. Potwierdza to czarno-biała fotografia wykonana w XIX w., na której widzimy nie tyle samo wnętrze, co obraz namalowany przez Aleksandra Gryglewskiego. Narożne lustro, rozmieszczenie obrazów i drzwi przypomina to dzisiejsze. Jednak prawdziwą gwiazdą tego pomieszczenia jest malowidło na suficie. Jego autor chciał oszukać wzrok widza. Elementy architektury namalował w taki sposób, by wywołać wrażenie, że nad naszymi głowami nie ma wcale sufitu, lecz rozciąga się niebo. Przedstawione na nim postaci zdają się unosić na chmurach. Takie malarstwo nazywamy iluzjonistycznym. Jest ono charakterystyczne dla sztuki baroku.

Wilanów, Salon Holenderski

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

MIEJSCE 6

Odgadnij, co to za miejsce, znajdź różnice i podobieństwa

Widok Bramy i Przedmiescia Krakowskiego w Lublinie

Muzeum Narodowe w Lublinie

Widok Bramy i Przedmiescia Krakowskiego w Lublinie

Muzeum Narodowe w Lublinie

Z Warszawy jedziemy do Lublina, na ulicę Krakowskie Przedmieście

Przed nami rozciąga się widok na wysoką i masywną Bramę Krakowską. Dawniej, w średniowieczu, była to jedyna brama prowadząca do miasta. Od niej ciągnęły się potężne mury obronne, które broniły dostępu do ówczesnego Lublina. Dziś w budynku bramy znajduje się Muzeum Historii Miasta Lublina.

Widok Bramy i Przedmiescia Krakowskiego w Lublinie

Muzeum Narodowe w Lublinie

Na rycinie z XIX w., po lewej stronie ulicy, widać strawiony pożarem budynek. To zabudowania klasztoru. Po tej tragedii zakonnicy musieli się wyprowadzić.

Widok Bramy i Przedmiescia Krakowskiego w Lublinie

Muzeum Narodowe w Lublinie

W miejscu zniszczonej świątyni postawiono Nowy Ratusz – zgodnie z nazwą mieścił się tam urząd miasta. Taką funkcję ten gmach pełni do dziś. Z jego tarasu codziennie rozbrzmiewa hejnał.

Na obu przedstawieniach, najbardziej z lewej strony, widać kościół św. Ducha.

MIEJSCE 7

Odgadnij, co to za miejsce, znajdź różnice i podobieństwa

Zamek Królewski w Lublinie

Muzeum Narodowe w Lublinie

Pozostajemy w Lublinie i kierujemy się na ulicę Kowalską

Z tego miejsca możemy podziwiać Wzgórze Zamkowe. Tak jest dzisiaj i tak było w wieku XIX.

Lubelski zamek to niemal 700 lat historii. Jego okrągła wieża jest najstarszym zabytkiem regionu i przetrwała niejedno. Początkowo pełniła funkcję obronną, a następnie przez kilka wieków służyła jako więzienie i – choć trudno w to uwierzyć – znaleziono w niej napisy zostawione przez skazańców w 1610 i 1612 roku. Na prawo od wieży widać natomiast stromy dach Kaplicy Trójcy Świętej. W jej wnętrzu do dziś zachowały się wspaniałe malowidła, które ufundował król Władysław Jagiełło. Kaplica to więc magiczny łącznik z czasami średniowiecznych rycerzy.

Zamek Królewski w Lublinie

Muzeum Narodowe w Lublinie

A sama ulica Kowalska…? Jeszcze w I poł. XX w. wspólnie z przylegającymi ulicami wchodziła w skład dzielnicy żydowskiej. To tu mieszkali i żyli wyznawcy judaizmu.

Zamek Królewski w Lublinie

Muzeum Narodowe w Lublinie

Niestety wskutek prześladowań w czasie II wojny światowej wielu z nich poniosło śmierć, a miejsce to zmieniło swój charakter.

Zamek Królewski w Lublinie

Muzeum Narodowe w Lublinie

MIEJSCE 8

Odgadnij, co to za miejsce, znajdź różnice i podobieństwa

Widok na Oranżerię i Ogród Różany

Fotografia

Muzeum – Zamek w Łańcucie

Naszą wycieczkę po Polsce kończymy na Zamku w Łańcucie

Na przełomie XVIII i XIX w. w łańcuckim zamku mieszkała jego właścicielka księżna Izabela Lubomirska. To ona wpadła na pomysł, by wybudować w tym miejscu oranżerię, czyli budynek ogrodowy z dużymi oknami, w którym hoduje się rośliny tropikalne. Lubomirska znała się na botanice i potrafiła wybrać do swojej rezydencji najpiękniejsze rośliny. W oranżerii rosły zatem drzewka cytrynowe i pomarańczowe.

Widok na Oranżerię i Ogród Różany

Fotografia

Muzeum – Zamek w Łańcucie

Także przez ostatnie lata mieścił się tutaj ogród zimowy z egzotycznymi roślinami, np. palmami, cytrusami czy bananowcami. Obecnie budynek służy jako Centrum Edukacji Tradycji im. Jana Potockiego.

Widok na Oranżerię i Ogród Różany

Fotografia

Muzeum – Zamek w Łańcucie

Powrót do przeszłości

Tagi

Słownik pojęć:

Barok – główny kierunek w kulturze europejskiej, którego trwanie datuje się od końca XVI w. do XVIII w. W sztuce cechował się przepychem, dekoracyjnością i kontrastami. Barok wyodrębnił się we wszystkich dziedzinach sztuki: architekturze, literaturze, teatrze, plastyce i muzyce.

Judaizm – religia wyznawana przez Żydów; judaizm to wiara w jednego Boga. Najważniejszą księgą dla wyznawców judaizmu jest Tora.

Ratusz – budynek będący siedzibą władz miasta. W Polsce ratusz budowano zwykle na rynku danego miasta.

Żydzi – wyznawcy religii zwanej judaizmem; przez wieki osiedlali się w wielu miejscach na całym świecie, m.in. w Polsce. W roku 1948 powstało państwo Izrael, w którym mieszka wielu Żydów.

Obiekty wykorzystane w tej ścieżce edukacyjnej

Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

nieznany

1908 — 1914

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Wilanów, Salon Holenderski

Rzewuski Walery fot., Gryglewski Aleksander mal.

XIX

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Frey J., Vogel Zygmunt wg

1804

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

S/G/546/ML - Widok Zamku i ul. Kowalskiej w Lublinie. Na pierwszym planie widok ukazanej z góry ul. Kowalskiej, w głębi bryła Zamku od strony południowo-zachodniego narożnika oraz fragmenty baszty i kaplicy św. Trójcy. Wzdłuż ulicy sylwetki przechodniów i wóz konny. Przedstawienie szczegółowe, z precyzyjnie oddanymi detalami architektonicznymi. Utrzymane w tonacji szarości i beżu.

Zamek Królewski w Lublinie

Zakład Litograficzny Adolfa Pecq & Co.

1857

Muzeum Narodowe w Lublinie

Widok Bramy Krakowskiej i Krakowskiego Przedmieścia w Lublinie w ujęciu perspektywicznym. Sylwetka bramy w głębi na osi, dominuje nad resztą architektury. Wieża nakryta barokowym hełmem z latarnią, przed nią połowę niższe przedbramie zwieńczone trzema cylindrycznymi wieżyczkami i krenelażem, w przyziemiu półkolisty przejazd. Przy północnej (lewej) stronie ulicy mury wypalonego kościoła i klasztoru karmelitów bosych i fragment nawy bocznej przylegającego do nich kościoła św. Ducha. Przed spalonym kościołem długi ciąg kramów. Po południowej (prawej) stronie kilka kamienic Krakowskiego Przedmieścia. Przed bramą i na ulicy sylwetki przechodniów. Ściany budynków z linearnie zaznaczonymi podziałami i detalami architektonicznymi.

Widok Bramy i Przedmiescia Krakowskiego w Lublinie

Dietrich, Fryderyk Krzysztof

1821

Muzeum Narodowe w Lublinie

Stettin. Schlosskirche - Ujęcie z przodu. Szczecin. Kościół zamkowy.

Stettin. Schlosskirche | Szczecin. Kościół zamkowy

Krause, Hugo

około 1920 — 1930

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Stettin. Heumarkt mit altem Rathaus um 1900 | Szczecin. Rynek Sienny ze starym Ratuszem około 1900

negatyw 13/18

nieznany

około 1898 — 1900

Muzeum Narodowe w Szczecinie

Widok na Oranżerię i Ogród Różany

Fotografia

nieznany

XX wiek

Muzeum – Zamek w Łańcucie

Znaleziono 8 obiektów

Pokaż więcej

Powrót do przeszłości

Treść ścieżki edukacyjnej

Stettin. Heumarkt mit altem Rathaus um 1900 | Szczecin. Rynek Sienny ze starym Ratuszem około 1900

negatyw 13/18

Stettin. Heumarkt mit altem Rathaus um 1900 | Szczecin. Rynek Sienny ze starym Ratuszem około 1900

negatyw 13/18

Stettin. Heumarkt mit altem Rathaus um 1900 | Szczecin. Rynek Sienny ze starym Ratuszem około 1900

negatyw 13/18

Stettin. Schlosskirche | Szczecin. Kościół zamkowy

Stettin. Schlosskirche | Szczecin. Kościół zamkowy

Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Wilanów, Salon Holenderski

Wilanów, Salon Holenderski

Widok Bramy i Przedmiescia Krakowskiego w Lublinie

Widok Bramy i Przedmiescia Krakowskiego w Lublinie

Widok Bramy i Przedmiescia Krakowskiego w Lublinie

Zamek Królewski w Lublinie

Zamek Królewski w Lublinie

Zamek Królewski w Lublinie

Widok na Oranżerię i Ogród Różany

Fotografia

Widok na Oranżerię i Ogród Różany

Fotografia

Powrót do przeszłości

Tagi

Słownik pojęć:

Obiekty wykorzystane w tej ścieżce edukacyjnej

Pocztówka z widokiem Warszawy – ulicy Królewskiej

Wilanów, Salon Holenderski

Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Zamek Królewski w Lublinie

Widok Bramy i Przedmiescia Krakowskiego w Lublinie

Stettin. Schlosskirche | Szczecin. Kościół zamkowy

Stettin. Heumarkt mit altem Rathaus um 1900 | Szczecin. Rynek Sienny ze starym Ratuszem około 1900

negatyw 13/18

Widok na Oranżerię i Ogród Różany

Fotografia

Brak wyników

Może Cię również zainteresować:

Kufer

Forma piernikarska

Fotokopia: ulica Skłodowska

Lubliniana. Malarskie widoki Lublina i Lubelszczyzny (XVII – początek XX wieku)

Dzieciństwo kiedyś

Dodaj notatkę

Edytuj notatkę