Puchar zdobiony

Zrekonstruowane naczynie gliniane – puchar na pustej nóżce z guzkami przy brzegu, zdobiony ornamentem kreskowo-kłutym wykonanym narzędziem dwuzębnym, pierwotnie inkrustowanym białą masą wapienną – pochodzi z wyposażenia grobu odkrytego przypadkowo w Karsku (niem. Schöningsburg) jesienią 1884 roku przez robotników kopcujących brukiew na wyniesieniu przy północnej krawędzi niecki jeziora Płoń. Według opisu majora Berghausa ze Stargardu z listopada 1884 roku, na głębokości około 25 cm natrafili oni na szczątki szkieletu mężczyzny „w kwiecie wieku”, ułożonego na osi wschód-zachód, z czaszką po stronie wschodniej. Przy pochówku znajdowały się przedmioty wchodzące w skład jego wyposażenia:

- przy czaszce pozostałości naczyń glinianych,

- opodal nóg topór kamienny, trzy wyroby krzemienne i para kłów dzika,

- ozdoba z muszli Spondylus, która nie została wymieniona przez Berghausa.

Część wyposażenia odkrytego w grobie została podarowania do zbiorów starożytności pomorskich gromadzonych przez Towarzystwo Historii i Starożytności Pomorza (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde) w Szczecinie przez ówczesnego właściciela majątku w Karsku, Hermanna Richarda von Schöninga. Pozostałe znaleziska – najlepiej zachowane naczynie gliniane, dwa wyroby krzemienne, topór kamienny i kły dzika – zostały dołączone do jego prywatnej kolekcji przechowywanej w pałacu w Żukowie.

Wśród podarowanych w 1884 roku przedmiotów były fragmenty prezentowanego naczynia. Puchar na pustej nóżce, wskutek błędnej rekonstrukcji, przez wiele lat był uznawany za dwa naczynia w formie mis. Dopiero w latach trzydziestych XX wieku poprawiono tę pomyłkę.

Znalezisko z Karska jest najstarszym zespołem wyposażenia grobowego zachowanym w zbiorach szczecińskich. Formy naczyń i ich ornamentyka pozwalają wiązać to odkrycie z młodszymi ugrupowaniami z ceramiką wstęgową wywodzącymi się z kręgu naddunajskiego i w przybliżeniu datować na 1. połowę V tysiąclecia BC.

Krzysztof Kowalski