500 złotych

Na mocy ustawy sejmu Rzeczypospolitej z 28 lutego 1919 roku przystąpiono do realizacji planu wprowadzenia nowej polskiej waluty, która miała zastąpić znajdujące się w obiegu pieniądze zaborców oraz niemieckich władz okupacyjnych. Zgodnie ze wspomnianą decyzją nowa waluta miała nosić nazwę złoty. W przypadku banknotów postanowiono zlecić ich druk poza granicami Polski. W obiegu miały pojawić się nominały 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000 i 5000 złotych. Jak widać, inflacyjne doświadczenia z lat wojny oraz pierwszych miesięcy po odzyskaniu niepodległości dały o sobie znać w postaci decyzji o druku banknotów 1000- i 5000-złotowych. W rzeczywistości nigdy nie podjęto oficjalnego postanowienia o wprowadzeniu ich do obiegu. Banknoty 500-złotowe, podobnie jak 100-, 1000- i 5000-złotowe, wydrukowano w londyńskiej drukarni Waterlow & Sons. Niższe nominały powstały w drukarni Banku Francuskiego. Moment wprowadzenia do obiegu banknotów wszystkich nominałów znacznie rozciągnął się w czasie. Trudna sytuacja gospodarcza, spowodowana koniecznością scalania ziem należących przez długi czas do trzech różnych zaborców, straty wojenne, a przede wszystkim ciężar walk o utrzymanie granic uniemożliwiły szybkie wprowadzenie w życie decyzji sejmu z 28 lutego 1919 roku. Stało się tak dopiero w 1924 roku, w ramach realizacji tak zwanej reformy Władysława Grabskiego. Nie obyło się przy tym bez komplikacji prawnych. Banknoty, które przeleżały w magazynach pięć lat, w momencie wprowadzenia do obiegu nosiły podpisy osób, które nie zasiadały we władzach banku. Szata graficzna banknotu o nominale 500 złotych była utrzymana w tonacji szarozielonej. Na awersie – tak jak w przypadku większości banknotów z 1919 roku – umieszczono portret Tadeusza Kościuszki. Warto też zwrócić uwagę na niecodzienne motywy owoców i warzyw dyskretnie wplecione w elementy ozdobne zarówno awersu, jak i rewersu. Banknot miał wymiary 180 x 110 mm, był zatem wyraźnie większy od swego współczesnego odpowiednika.

Wyróżniane są dwie odmiany banknotu 500-złotowego, „a” i „b”. Podstawowym kryterium jest wysokość cyfr w numerze serii (3,38 lub 3,75 mm), ale też długość numeratora (19,5 oraz 20,7 mm). Prezentowany banknot jest jednym z 79 233 wydrukowanych egzemplarzy i należy do odmiany „a”, czyli tej z nieco niższymi cyframi i krótszym numeratorem.

Leszek Poniewozik