Fantazyjny widok Szczecina w rejonie Placu Orła Białego

W 1720 roku Szczecin przeszedł pod panowanie pruskie. Nowe władze postanowiły dokonać generalnej odbudowy zniszczonego działaniami militarnymi miasta. Mocno ucierpiał zwłaszcza rejon Roβmarkt – Rynku Końskiego. W czasach pruskich wzniesiono tu szereg nowych kamienic barokowych i okazałych gmachów, przeznaczonych na siedziby władz, urzędów oraz domów wysokich rangą urzędników i najbogatszych mieszczan. Miejsce to stało się w XVIII wieku najważniejszym placem miasta. Jego piękno podkreślała wzniesiona w stylu barokowym z piaskowca pierwsza w Szczecinie fontanna – duma mieszkańców, symbol doskonałych przymiotów króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I (1688–1740) i odrodzenia miasta pod jego rządami. Fontanna uruchomiona w 1732 roku była jednocześnie fragmentem pierwszego szczecińskiego wodociągu. Reprezentacyjny wygląd placu i jego rola w życiu Szczecina spowodowały, iż artyści chętnie uwieczniali go na swych rysunkach. Przedstawił go również około 1800 roku André Basset (XVIII/XIX), popularny paryski rytownik, antykwariusz i wydawca, tworzący scenki rodzajowe o tematyce historycznej. Jego sztychy drukowane jako masowe grafiki nie zawsze jednak ukazywały rzeczywisty wygląd przedstawianych miejsc. Widok Roβmarkt w jego ujęciu jest fantazyjnym obrazem placu, stanowiącym mieszaninę informacji na temat szczecińskiego Rynku Końskiego, zamku, rzeki i fortyfikacji miejskich. Basset nie umieścił na nim nawet tak charakterystycznej fontanny z orłem, narysował zaś wyimaginowany zbiornik wodny. Na górnym marginesie miedziorytu umieścił w zwierciadlanym odbiciu napis informujący, że ilustracja mogła być używana w tzw. latarni magicznej – prostym i popularnym aparacie projekcyjnym, wyposażonym w soczewkę i źródło światła, działającym na zasadzie lustrzanej odbitki w stosunku do wzoru (tak samo jak nadrukowana poniżej informacja VUE D' OPTIQUE, znacząca w języku francuskim tyle co “widok optyczny”).

Małgorzata Peszko