Karabela z pochwą

Szabla / Karabela. W potocznym rozumieniu trudno by szukać bardziej polskiej broni białej niż szabla a zwłaszcza karabela, która od razu kojarzy się z kawalerią (jazdą), jej znamienitymi wiktoriami czy z „Mały Rycerzem”. Jednocześnie trzeba pamiętać, że szabla była znana już w starożytności na terenach Azji, skąd rozpowszechniła się na cały świat. Różnych odmian szabli jest bardzo dużo, część zawdzięcza swoje nazwy używającym je formacjom (kawalerii, piechocie), część indywidualnym cechom (ordynka, szaszka, szamszir). Na ziemiach polskich najbardziej rozpowszechnione były: szabla węgiersko-polska, szabla ormiańska, szabla husarska, karabela, batorówka. Generalnie można powiedzieć, że szabla to broń biała, sieczna o wygiętej jednosiecznej głowni, często z piórem, z uchwytem pochylonym do przodu z  rozbudowanym jelcem, choć bywają typy szabel pozbawione w ogóle jelca. Karabele wyróżnia otwarta rękojeść, której głowica posiada uproszczony profil głowy orła. Występują dwa typy karabel; bojowe i paradne (kostiumowe), pierwsze, jak wskazuje nazwa, były używane w walce, drugie bogato zdobione (rękojeść, jelec, pochwa) były używane do polskiego stroju szlacheckiego i swoim bogactwem miały świadczyć o pozycji właściciela. W tym miejscu należy pamiętać, że wiele z karabel paradnych posiada głownie bojowe, tak jak łańcucka, co było naturalnym faktem przy przerabianiu szabli z bojowych na paradne. Głownia naszej szabli powstała jako bojowa najprawdopodobniej na terenach Zachodniej Europy, co może sugerować napis na głowni „Fringia” zaś zdobienia i wykonanie rękojeści, jelca i pochwy są typowe dla szabli paradnej czyli mamy do czynienia z typowym przykładem broni paradnej. Część paradna jest dziełem Georgiusa (Gyӧrgy) Szentjóby (punca SG), który został mistrzem cechu w 1681 roku, a mieszkał w Kamáromu (punca (SCV)- obecnie miasto jest podzielone pomiędzy Węgry i Słowację. Dzięki znakom (puncom) możemy powiedzieć, że karabela łańcucka pochodzi z końca XVII wieku, jest to broń paradna do stroju polskiego i posiada głownie bojową najprawdopodobniej z XVII wieku.

Przemysław Kucia