Ciosak odłupkowy

Ciosak odłupkowy z Unimia, pow. łobeski pochodzi z kolekcji przedmiotów odkrytych w 1931 roku na wydmach, na stanowisku z różnych okresów paleolitu i mezolitu. Narzędzie zostało wykonane z dużego odłupka z krzemienia kredowego bardzo wysokiej jakości. Z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że był to tzw. odłupek predefiniowany, o kształcie ustalonym jeszcze przed odbiciem z rdzenia – bryły surowca przeznaczonej do pozyskiwania półsurowca, przetworzony następnie w zaplanowane wcześniej narzędzie. Proces produkcji ciosaka polega na redukowaniu strony spodniej i wierzchniej odłupka w taki sposób, aby uzyskać pożądany kształt. W tym przypadku wytwórca bardzo umiejętnie wykorzystał naturalne powierzchnie bryły, dzięki czemu możliwe było uproszczenie całego procesu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że inne narzędzia makrolityczne znalezione w Unimiu na tym samym stanowisku zostały wykonane dokładnie w taki sam sposób.

Ciosaki są narzędziami wielofunkcyjnymi, najczęściej jednak są łączone z obróbką drewna. Narzędzia tego typu (czy szerzej, makrolity jako cała rodzina dużych narzędzi mezolitycznych) używane były po osadzeniu w oprawach wykonanych z różnych surowców organicznych, takich jak poroże, kość i drewno. Są zatem narzędziami tzw. kompozytowymi. Z punktu widzenia społeczności łowiecko-zbierackich, prowadzących koczowniczy tryb życia istotna była oszczędność surowca, jak i ograniczenie liczby i objętości przenoszonych z miejsca na miejsce narzędzi. W tej samej oprawie można było osadzić np. kilof i siekierkę – w zależności od charakteru wykonywanej pracy. Z drugiej strony ten sam krzemienny ciosak w zależności od rodzaju oprawy, w której został osadzony, mógł być wykorzystany jako np. ciosła, siekiera lub dłuto, jak w przypadku prezentowanego narzędzia z Unimia.

Michał Adamczyk