Rozeta do obuwia księcia Franciszka I (1577-1620)

Do najmodniejszych akcesoriów męskiego ubioru w drugim i trzecim dziesięcioleciu XVII wieku należało obuwie na obcasach z wycięciami po bokach i językiem. Ozdabiano je często kokardami lub efektownymi koronkowymi rozetami.

Rozety do obuwia, stanowiące element stroju księcia pomorskiego Franciszka I, wykonane zostały z koronki o ząbkowanych brzegach. Na ich odwrocie zachowały się fragmenty zawiązanych w kokardę wąskich wstążek, którymi mocowano je do wierzchów. Środek rozet ozdabiają niewielkie złote trójlistne klejnoty, zwane sztuczkami lub pontalikami, z czarną emalią inkrustowaną złotymi gwiazdkami oraz białą emalią, imitującą perełki.

Jak koronkowe rozety prezentowały się wraz z całym strojem Franciszka I można zobaczyć na pośmiertnym portrecie księcia z 1621 roku, zachowanym w zbiorach Kapituł Katedralnych Merseburga i Naumburga oraz kolegiaty w Zeitz (obecnie jako depozyt na wystawie Złoty Wiek Pomorza w Muzeum Narodowym w Szczecinie). Władca ubrany był w obcisły wams i modne sięgające kolan i obficie marszczone spodnie ze złoto-czarnej brokatowej tkaniny. Na nogach miał złocistożółte jedwabne pończochy oraz podwiązki w formie szerokich szarf z czarnego jedwabiu wiązanych w kokardy pod kolanami. Podwiązki wykończone koronkami z nici z oplotem ze srebra złoconego współgrały ze złotymi koronkami rozet przy obuwiu z żółtej skóry.

Te same koronkowe rozety z charakterystycznymi trójlistnymi pontalikami pośrodku widoczne są na niezachowanym, ale znanym z archiwalnej fotografii wizerunku księcia z 1616 roku. Ponieważ książęta szczecińscy byli chowani w strojach, których używali również za życia, stanowią one cenne świadectwo kultury dworu Gryfitów i – szerzej – kultury dworów europejskich tamtych czasów.

Monika Frankowska-Makała