Matryca do drukowania tkanin

Drukarstwo tekstylne, znana do dawna technika zdobienia tkanin, do Europy dotarło ze Wschodu. Warsztaty drukarskie działały zarówno w dużych miastach, jak i mniejszych osadach. Produkowane przez nie wyroby cieszyły się sporą popularnością wynikającą m.in. z umiejętnego naśladownictwa drogich materiałów szlachetnych. Dzięki temu, że drukowanie na tkaninach nie wymagało wielu narzędzi zajmowali się nim również wędrowni rzemieślnicy, zaspakajający zapotrzebowanie na „drukowanki” mieszkańców wsi. W miastach rozkwit ręcznego drukarstwa tekstylnego został zatrzymany w okresie rozwoju manufaktur. Część rzemieślników przeniosła się wtedy na prowincję, gdzie popyt na ich wyroby wciąż był duży. W połowie XIX stulecia w wielu regionach, w tym na Pomorzu, istniało wiele lokalnych farbiarni. W miarę zalewu targów tkaninami fabrycznymi krąg odbiorców ręcznych druków kurczył się i ostatecznie małe pracownie nie wytrzymały konkurencji z nowoczesnym przemysłem tekstylnym. W warsztatach drukarskich, obok prostej metody polegającej na bezpośrednim odciskaniu na tkaninie wzoru z formy pokrytej farbą, stosowano technikę druku batikowego. Polegała ona na odbijaniu na materiale masy izolującej, która chroniła pokryte nią miejsca przed działaniem barwnika. W efekcie otrzymywało się niebarwiony ornament na kolorowym tle. W drukarstwie tekstylnym używano specjalnych form, z czasem wytwarzanych z coraz większym kunsztem. Prezentowana matryca ma przedstawiający rozmieszczone w układzie szachownicowym drobne kwiatki ornament, który wykonany jest w całości z nabitych w drewno mosiężnych sztyfcików i blaszek. Formy z wykonanymi tą techniką wzorami pojawiły się dopiero w XIX wieku. Początkowo motywy zdobnicze wykonywano w całości w drewnie, stopniowo zaczęto dokładać do nich drobne, metalowe elementy. Z czasem całkiem zastąpiły one ryty wzór.

Agnieszka Słowińska