Rzeźba przodka (dzioborożec, kokomo)

Prezentowana rzeźba przedstawia praprzodka pod postacią dzioborożca (Bucerotidae), który w kulturze nowogwinejskiej jest uosobieniem ważnych męskich i żeńskich cech osobowości. Cechą wyróżniającą wszystkie ptaki należące do tej rodziny są długie, często zakrzywione dzioby z naroślą przypominającą róg. Dzioborożce-rodzice słyną ze szczególnej troski o swoje pisklęta. Samice, chroniąc młode przed drapieżnikami, barykadują się z nimi w gnieździe, a samce dostarczają im pożywienie. Osobliwy wygląd tych ptaków i naturalne zachowania sprawiły, że w kulturze papuaskiej dzioborożce uważane są za symbole męskości, siły, współżycia, płodności i instynktu macierzyńskiego. Lokalni artyści chętnie wykorzystują ich pióra, dzioby i głowy do dekoracji koron, kolczyków oraz innych ozdób. Wizerunki dzioborożców pojawiają się również w twórczości nowogwinejskich rzeźbiarzy. Omawiana figura pochodzi z dorzecza rzeki Sepiku. Jej cechy formalne są wskazówką, że wyrzeźbiono ją w Sepiku Dolnym, na obszarze pomiędzy miejscowością Angoram aż do ujścia rzeki. Rzeźby z tego regionu charakteryzuje pewien jednolita maniera określana jako „styl Murików”, którego szczególną cechą jest długi, szeroki u nasady nos postaci, często sięgający do końca tułowia rzeźbionych figur, który kształtem przypomina ptasi dziób. Uważa się, że styl ten rozpowszechnił się na stosunkowo dużym obszarze, dzięki wymianie handlowej. Do powszechnych zajęć Murików, ludności zamieszkującej bagienne tereny nad jeziorami Murik, należał handel przedmiotami kultowymi i codziennego użytku. Prezentowana rzeźba jest najprawdopodobniej wyobrażeniem wielkiego praprzodka, człowieka z ptasim dziobem, który wyszedł z morza i stworzył pierwszych ludzi. W sztuce nowogwinejskiej wizerunki łączące w sobie cechy ludzkie i zwierzęce utożsamiano z wielkimi, obdarzonymi potężną mocą przodkami, założycielami klanów i herosami znanymi z mitów.

Katarzyna Findlik-Gawron