Pieniądz

Początki mennictwa litewskiego przypadają na XIV wiek. W tym czasie obejmowało ono lokalne emisje poszczególnych książąt, ponadto ograniczało się do wybijania zdawkowych monet. W efekcie aż do czasów Aleksandra Jagiellończyka Litwa nie miała własnej monety przydatnej w większych transakcjach handlowych. Dopiero wspomniany Aleksander, początkowo jako wielki książę litewski, a później także król Polski, rozpoczął wybijanie półgroszy o wartości nieco wyższej niż półgrosze koronne. Do tego czasu rolę „grubszej” monety pełniły grosze czeskie, napływające na Litwę w bardzo dużej ilości. Świadczy o tym pożyczka 20 tysięcy kóp groszy praskich (1,2 miliona monet!), jakiej książę Witold udzielił Władysławowi Jagielle w przeddzień wielkiej wojny z zakonem.

Witold, który po ugodzie w Ostrowie z 1392 roku został namiestnikiem Litwy w imieniu Władysława Jagiełły, w tym samym roku rozpoczął wybijanie własnej monety, obiegającej początkowo wspólnie z monetami Władysława Jagiełły oraz konkurenta Witoldowego – Skirgiełły. Monety Witolda na jednej stronie przedstawiały osobisty znak księcia – grot włóczni, na drugiej zaś litery układające się w napis ПЕЧАТЪ. W 1394 roku Skirgiełło zmarł i Witold uzyskał dominującą pozycję na Litwie. W związku z tym rozpoczął emisję nowych monet przedstawiających osobiste znaki Władysława Jagiełły (tarczę z podwójnym krzyżem) oraz Witolda (grot włóczni z krzyżem). Po tej krótkotrwałej emisji pojawiła się inna, wyobrażająca tak zwane Słupy Giedymina oraz jeźdźca ze wzniesionym mieczem (Pogoń) i krzyżem u góry. W latach 20. i 30. XIV wieku rozpoczęto wybijanie najliczniejszej serii monet Witoldowych. Podobnie jak dwie poprzednie nie zawierała napisów, wizerunki zaś pomijały całkowicie odniesienia do Władysława Jagiełły. Przedstawiały znak rodowy Giedyminowiczów (Słupy Giedymina) oraz osobisty emblemat Witolda w postaci grotu włóczni z krzyżem. Do tego typu należy także prezentowana moneta.

Wszystkie opisane wyżej emisje Witoldowe były wytwarzane w mennicy wileńskiej. Oprócz nich książę wybijał także monety o zasięgu lokalnym. Były to emitowane w Smoleńsku monety z tak zwanymi Słupami Giedymina na jednej stronie oraz lwem z lilią na końcu ogona lub dwoma leopardami. Emisja ta wiązała się z zajęciem Smoleńska przez Witolda w 1396 roku i podkreślała jego prawa do miasta.

Leszek Poniewozik