Pejzaż z Orłowa

Pejzaż z Orłowa Wacława Wąsowicza nie pokazuje typowo nadmorskiego krajobrazu. Jest raczej jego zaprzeczeniem. Eksponuje ciasną przestrzeń wygrodzoną drewnianym chatami i prowizorycznymi szopami, wypełnioną prostymi przedmiotami i leniwie wypoczywającymi postaciami – jedną skuloną, siedzącą przy wejściu, drugą nieco w oddali rozłożoną wprost na ziemi.

O charakterze krajobrazu rybackich wiosek, które Wąsowicz odwiedzał w 1926 roku, świadczą nikłe ślady – swobodnie porozwieszane sieci i inne codzienne narzędzia oraz rekwizyty. Wiejski obrazek został przez malarza potraktowany szkicowo, ograniczając przedstawienie do wąskiego, „fotograficznego” kadru, pośpiesznie i syntetycznie kreśląc przedmioty i postaci, nadając scenie bardzo prostą, surową formę. Ta lekcja geometrycznego, syntetycznego ujęcia w twórczości Wąsowicza była wynikiem spotkania z malarstwem nowoczesnym w ugrupowaniu formistów, a później Rytmu. Artysta był jednym z członków założycieli pierwszych nowoczesnych ugrupowań w niepodległej Polsce. W połowie lat 20. podróżował do Francji, odnajdując i przyswajając przemiany w nowoczesnym malarstwie. Stylistycznie sięgał do prostoty modelunku Paula Cézanne’a i ekspresjonistycznego sposobu nakładania pośpiesznie barwy wydzielonej mocnym ciemnym konturem według Maurice’a de Vlamincka.

Te różne szkoły malarskie zyskały prymitywizujący wyraz w portretowaniu specyficznego miejsca – wypełnionego przypadkowymi przedmiotami podwórka, które staje się sceną leniwego wypoczynku w pełnym, gorącym słońcu sierpniowego popołudnia. Prosta wymowa przedstawienia została potraktowana surowym malarskim stylem.

Marcin Lachowski