Kufel z przedstawieniem bitwy chocimskiej z 1673 r.

Kufel z przedstawieniem bitwy chocimskiej 1683 r.

Wykonany z kości słoniowej kufel jest bardzo ciekawym przykładem obiektu, który określić można jako sobiescianum – pamiątki związanej z postacią króla Jana III Sobieskiego, niekoniecznie powstałego w latach jego życia.

Na przestrzeni lat, takich przedmiotów upamiętniających Sobieskiego, a wykonywanych w różnych technikach i o różnorodnych funkcjach, powstawało w kontekście upamiętnienia tego monarchy bardzo wiele. Okazją do szczególnie wzmożonej produkcji pamiątek przypominających zwycięzcę spod Wiednia były kolejne rocznice sławnej wiktorii 1683 roku. Dwusetna rocznica, 1883, obchodzona była we wszystkich trzech zaborach, inspirując liczne uroczystości i wydarzenia kulturalne, a także powodując powstanie ogromnej ilości przedmiotów artystycznych i użytkowych typu sobiesciana.

Prezentowany kufel posiada brzusiec wykonany z kości słoniowej o rzeźbionej dekoracji ukazującej scenę batalistyczną Mistrzowsko oddane są skłębione sylwetki wojowników i koni, ukazanych w różnych planach – zależnie od głębokości reliefu. Na srebrnej pokrywie wygrawerowany został napis: Bataille de Choczim, zaś na stopie: de 11. Novembre 1673. Ucho o formie skrzydlatej hermy zrobiony został z odlewanego mosiądzu. Pokrywę wieńczy scena pojedynku dwóch wojowników – rycerza ubranego w zbroję w typie zachodnim, unoszącego miecz tuż przed zadaniem ciosu; jednak jego oponent chwyta rękojeść za jego plecami.

Ukazana na rzeźbionym brzuścu scena bitwy pod Chocimiem dokumentuje pierwszą z dwóch najważniejszych bitew, w których wojskami zwycięskimi dowodził Sobieski. Rozegrana w 1673 roku batalia przeciwko Turkom nie tylko przyczyniła się do osłabienia sił Imperium Osmańskiego, ale również była przepustką Sobieskiego do korony, którą zdobył w kolejnym roku.

Pod względem kompozycji rzeźbiona scena inspirowana jest obrazem autorstwa Adalbert von Roesslera (1853-1922), niemieckiego malarza specjalizującego się w tematyce historycznej.

Sobiescianum, Jan III Sobieski, Chocim, 1673, 1683, 1883, kość słoniowa, Adalbert von Roessler, rocznica