Lalka teatralna Djinè Faro (bóstwo Faro)

Lalka teatralna (marionnette) mocowana do większej konstrukcji obsługiwanej przez kilku lalkarzy, animowana od dołu, ma dwie twarze oraz dwie pary rąk ruchomych w łokciach. Jest elementem tradycji teatralnej Sogo bò występującej w regionie Ségou, w południowo centralnej części Republiki Mali.

Lalka przedstawia Djinè Faro – bóstwo Faro, który według mitologii Bamanów i rybaków Bozo jest jednym ze stworzycieli świata i głównym bóstwem wodnym, który zbudował siedem warstw niebieskich, odpowiadających siedmiu częściom ziemi. Zesłał też na ziemię życiodajne deszcze. W końcowej fazie aktu stworzenia pokonał Pembę – innego ze stwórców i zaprowadził porządek w świecie ludzi i zwierząt, podzielił ich na rasy i gatunki, wprowadził pory roku, oddzielił dzień od nocy, a ludzi nauczył rolnictwa, rybołówstwa, kowalstwa i innych ważnych umiejętności.

Mieszkańcy okolic Ségou uważają, że Faro jest boginią Nigru i w teatrze Sogo bò zawsze przedstawiają bóstwo jako kobietę. Kojarzona jest z wodą, żyznością i dostatkiem. Jako żona Nigru rezyduje w głębinach rzeki, w miejscach zwanych faronti. Ludzie zawdzięczają jej wszelki dobrobyt i otaczają ją kultem. Kobiety zwracają się do niej, prosząc o piękne zdrowe dzieci. Dla podkreślenia związków Faro z wodą dodają często przed jej imieniem słowo ba, które oznacza „rzekę”, ale też „matkę w dużej patriarchalnej rodzinie”, tworząc imię Ba Faro. Niekiedy jest też nazywana Ba Jeliba („Matka-Piastunka”) lub Denba Numa (dosłownie „Dobra Matka”). Symbolizuje pełny rozwój ciała i ducha istoty ludzkiej.

Pojawienie się Faro w czasie spektakli przywołuje harmonię, równowagę, umiar i powściągliwość, które są fundamentalnymi zaletami cenionymi przez mieszkańców okolic Ségou. Przypomina o szacunku dla reguł rządzących tradycyjnym społeczeństwem.

Dar Oleńki Darkowskiej-Nidzgorskiej i Denisa Nidzgorskiego-Gordiera.

Ewa Prądzyńska