Puchar zdobiony

We wrześniu 1942 roku do kolekcji archeologicznej Pomorskiego Muzeum Krajowego (Pommersches Landesmuseum) w Szczecinie zostały przekazane trzy zdobione puchary gliniane kultury ceramiki sznurowej, znalezione na gruntach miejscowości Dołuje (niem. Neuenkirchen). Zabytki, których okoliczności odkrycia były nieznane, bądź nie zachowały się informacje podane przez darczyńcę, pana Heinza Witta, zostały wpisane do inwentarza, naszkicowane i sfotografowane, a w 1943 roku przewiezione w bezpieczne miejsce wraz z cenniejszymi muzealiami. Ta dyslokacja części kolekcji była spowodowana wzrostem zagrożenia nalotami dywanowymi na ośrodki miejskie Trzeciej Rzeszy, zainicjowanym w marcu 1942 roku bombardowaniem Lubeki przez brytyjskie siły powietrzne.

Wzmożone działania służące zabezpieczeniu zabytków i dokumentacji prowadzono wówczas we wszystkich większych muzeach niemieckich. W Pomorskim Muzeum Krajowym zbiory były systematycznie przemieszczane na niższe kondygnacje gmachu, a także ewakuowane do wytypowanych wcześniej prywatnych posiadłości i budynków urzędowych, gdzie pozostawały pod opieką osób godnych zaufania, przede wszystkim przedstawicieli znanych rodów pomorskich. Wyznaczono 25 punktów schronienia zbiorów i ich dokumentacji, położonych w różnych rejonach ówczesnej Prowincji Pomorze. Puchary dołujskie trafiły do Sievertshagen na Pomorzu Przednim. Po zakończeniu wojny zdeponowane tam muzealia umieszczono w Kulturhistorisches Museum w Stralsundzie. W efekcie polsko-niemieckiej wymiany zabytków archeologicznych z dawnych zbiorów szczecińskich, dwa puchary dołujskie zostały przekazane do Muzeum Narodowego w Szczecinie. Trzecie zaginęło w nieznanych okolicznościach.

Prezentowany puchar zdobionych dookolnymi pasmami ukośnych nacięć, podobnie jak drugie z zachowanych naczyń, można wiązać ze środkowym etapem funkcjonowania społeczności z kręgu ceramiki sznurowej na Pomorzu Zachodnim i odnosić do okresu około 3. ćwierci III tysiąclecia BC.

Krzysztof Kowalski