Zygmunt I Stary

Niewątpliwie najwybitniejszym przedstawicielem medalierstwa renesansowego w Polsce był Giovanni Maria Mosca, bardziej znany jako Padovano. Z racji przydomku przyjmuje się, że urodził się w Padwie pomiędzy 1495 a 1499 rokiem. Wiadomo natomiast z pewnością, że w tym mieście rozpoczynał swoją drogę artystyczną. W 1529 roku opuścił Padwę. Od 1533 roku był stale obecny w Polsce, z którą związał się do końca życia. Zmarł zapewne w Krakowie w roku 1574. Najpewniej został ściągnięty do naszego kraju przez królową Bonę, żonę Zygmunta I Starego. Padovano jest znany głównie jako uzdolniony rzeźbiarz, jednak dość wcześnie zajął się także pokrewną dziedziną sztuki, jaką jest medalierstwo. Z roku 1532 pochodzi seria czterech medali wykonanych przez tego artystę, przedstawiających polską parę królewską, Zygmunta I Starego i Bonę, oraz dwójkę ich dzieci, to jest następcę tronu Zygmunta Augusta oraz królewnę Izabelę. Wbrew wcześniejszym poglądom uznaje się, że prace te zostały wykonane poza granicami Polski, a zatem jeszcze przed przybyciem Padovano do naszego kraju. Wszystkie medale z tej serii powstały w 1532 roku, jak głoszą napisy na ich awersach, jednak w przypadku Zygmunta Starego dodano błędną informację, jakoby król miał wówczas sześćdziesiąt cztery lata. Podobnie rzecz się miała z medalem królowej Bony, tyle że ją odmłodzono nie o rok, a o sześć lat.

Medal przedstawiający Zygmunta I Starego jest pracą dwustronną. Na awersie wyobrażono popiersie króla w nieco nienaturalnej pozie. Otóż głowa została ujęta z profilu, natomiast tułów ukazano bardziej frontalnie. Napis otokowy głosi, że medal przedstawia króla Sarmacji. Na rewersie w centralnym polu znalazł się wizerunek Orła heraldycznego z wplecioną w jego sylwetkę literą S. Był to motyw pojawiający się w ikonografii od 1518 roku, a symbolizujący – jak się wydaje – ścisły związek władcy z krajem. Renesansowym zwyczajem artysta uwiecznił także siebie. W napisie otokowym zawarł informację, że medal wykonał Jan Maria Patavinus (pochodzący z Padwy).

Medal jest prezentowany w postaci XIX-wiecznej kopii powstałej, podobnie jak wiele innych, na fali zainteresowania przeszłością Polski. Jest ciekawym przykładem kultywowania patriotycznej tradycji w społeczeństwie żyjącym pod zaborami. Kopia ta powstała po połowie XIX wieku, jednak nie sposób ustalić, kto i gdzie ją wykonał.

Leszek Poniewozik