Pudełko w kształcie muszelki

Tabakierka w kształcie muszli od pary należy do dziesięcioelementowego kompletu toaletowego zawierającego ponadto parę lichtarzy jednoświecowych, dwie pary różnej wielkości szkatułek, oprawę na szczotkę (Wil.510-Wil.519). Srebra z serwisu są dziełem berlińskiego złotnika działającego w 1. poł. XVIII w., podpisującego się jako Röhner. O unikatowej wartości artystycznej tego serwisu stanowi dekoracja wieczek szkatułek, boków puzderek oraz podstaw i trzonów lichtarzy stworzona z powierzchni całkowicie pokrytych emalią i ozdobionych nakładkami wykonanymi z czystego złota, zw. emalią saksońską. Zamawiającym i dystrybutorem tego typu luksusowych wyrobów był Pierre Fromery, płatnerz i handlarz wyrobami galanteryjnymi, który w 1685 r. przybył do Berlina z Paryża. Fromery oraz jego syn Alexander (handlujący również medalami) zlecali zapewne wykonanie płytek z tą oryginalną dekoracją berlińskim specjalistom. Serwis należy do grupy wyjątkowych dzieł, zdobiących najbogatsze skarbce władców w Monachium, Wiedniu, Danii oraz muzealne zbiory w Hamburgu czy Bostonie.

Pojemnik w kształcie muszelki nakryty jest pokrywką o podobnym kształcie. Dekiel dekorowany jest pośrodku wizerunkiem w lewym profilu Augusta II Mocnego. Po jego bokach wkomponowane w dekorację malarską nakładki z koszami owoców, liśćmi akantu i zawieszonymi nad nimi girlandami kwiatowymi. Białe boki puzderka dekorowane malarsko akcentami roślinnymi. W tle rozrzucone wielobarwne widoczki i kwiaty. Na tło emalii nałożone misternie cyzelowane złote postacie mitologiczne, główki i girlandki, bliźniacze do elementów użytych w pozostałych naczyniach z kompletu: siedząca na tle sztandarów postać z tarczą wspartą na kolanach, amorki wśród girland itp. Na spodniej części pudełeczka widoczek z imaginowanymi zabudowaniami wśród drzew. Na wewnętrznej stronie pokrywki zachowała się miniatura na papierze pod szkłem, przedstawiająca scenę myśliwską: dwaj jeźdźcy w strojach dworskich z końca XVII w. ratują trzeciego, na którego konia rzucił się lew.

Tabakierka wraz z całym kompletem (zwanym w XIX w. Gotowalnią) była pokazywana warszawskiej publiczności podczas Wystawy starożytności i przedmiotów sztuki w 1856 r. w pałacu hr. Augustostwa Potockich przy Krakowskim Przedmieściu 32 (dziś: Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego). Serwis opisano w katalogu tej wystawy pod pozycją 513.

Joanna Paprocka-Gajek