Kuszenie Chrystusa

Malarstwo religijne w XVI wieku stało się polem dyskusji związanych z ruchem reformacyjnym. Wielu popularnym ówcześnie scenom biblijnym nadawano często dodatkowe wymiary o charakterze symbolicznym lub politycznym.

Kuszenie Chrystusa to jeden z pięciu obrazów korpusu ambony kościoła zamkowego w Szczecinie, według przekazów, pochodzącej z XVI w. Choć brak potwierdzenia tych informacji, to jej pojawienie się wiązano z budową nowego kościoła zamkowego około 1577 r. w czasach panowania księcia pomorskiego Jana Fryderyka, którego ojciec, Filip I wraz ze stryjem księciem Barnimem IX wprowadzili na Pomorzu Zachodnim luteranizm jako religię panującą.

Na pierwszym planie omawianego przedstawienia widzimy Szatana wyciągającego do Jezusa ręce pełne kamieni i zachęcającego by przemienił je w chleb. Scena ta ma jednak jasny wydźwięk symboliczny i polityczny. Szatan bowiem odziany jest w strój zakonny i kardynalski kapelusz, które nawiązują do strojów katolickich duchownych, stanowiąc protestancką krytykę fałszywej pobożności oraz nadużyć Kościoła Katolickiego. Pozostałe treści odnoszą się już do historii opowiedzianej zarówno w Ewangelii św. Mateusza jak i św. Łukasza, jednak autor przekazał je subtelnie, a dużą rolę w ich odkryciu powierzył krajobrazowi rozciągającemu się za drzewami. Miasto ulokowane centralnie w głębi oraz wzgórze po lewej stronie, odkrywają kolejne akty nowotestamentowych przypowieści. Wprawne oko dostrzeże na górze dwie sylwetki. Tu diabeł ofiarowuje Chrystusowi bogactwo świata i zachęca do złożenia mu pokłonu. Natomiast dalej na dachu świątyni znowu możemy dostrzec zarysy dwóch postaci. Jedna z nich wskazuje coś ręką. To diabeł namawia Chrystusa by rzucił się w przepaść i udowodnił, że jest Mesjaszem.

Warto podkreślić, że Mateusz i Łukasz opowiedzieli tę historię nieco inaczej, zmieniając kolejność kuszeń. Na obrazie zaś poszczególne sceny są przedstawione symultanicznie, dzięki czemu mógł on służyć ilustracji obu wersji Ewangelii.

Justyna Bądkowska