Przycisk do papieru - książeczka modlitewna z hialitu

W XIX – wiecznych wnętrzach moda na dekoracyjne drobiazgi osiągnęła swój szczyt. Właściwie każdą wolną przestrzeń na meblach zajmowały przedmioty – figurki porcelanowe i metalowe, wazony, kasetki, flakoniki, rżnięte i malowane szkło, książki, listy, świeczniki i kwiaty. Wiek XIX to też czas szczególnego rozkwitu pisania listów. W odpowiedzi na to zjawisko na rynku pojawiało się także coraz więcej pożądanych akcesoriów piśmienniczych– takich jak podstawki na pióra, kałamarze czy przyciski do papieru. W popularność tej drobnej galanterii znakomicie wpisuje się wilanowski przycisk do papieru. Nadano mu ciekawą formę – choć wykonany jest ze szkła, imituje niewielką książeczkę modlitewną w czarnej okładce i o złoconych brzegach stron. Na wierzchu „oprawy” namalowano dekorację stosując technikę emalii i złocenie – biały krzyż w otoczeniu dekoracji z drobnych wici i listków.

W wilanowskiej kolekcji znajduje się kilka XIX-wiecznych przycisków do papieru wykonanych z czarnego hialitu. Ten nowy rodzaj nieprzezroczystego szkła o kolorze głębokiej czerni został wynaleziony na początku XIX wieku. Jego wynalazcą był Georg Franz August Longueval, hrabia Buquoy (1781-1851). Matematyk, fizyk, chemik i filozof, a także właściciel kilku hut szkła uzyskał dzięki swoim eksperymentom nową recepturę na masę szklaną o kolorze głębokiej czerni. Jej twórca sam nadał jej nazwę - „hialit”– zainspirowaną greckim słowem oznaczającym szkło („hyalos”). Zostało ono wprowadzone do produkcji w 1817 roku i szybko stało się bardzo modne. Mimo posiadanego przez hrabiego Buquoy patentu wkrótce inne fabryki zaczęły produkować podobne wyroby reagując na zapotrzebowanie na nie. Moda na hiality trwała jednak stosunkowo krótko – mniej więcej do końca lat 40. XIX wieku, później ustąpiły one miejsca innym wyrobom szklarskim.