Głowa Meduzy

Duży piękny wycisk o elipsoidalnym kształcie,  wyraźnie wyróżnia się spośród innych z tej kolekcji. Jest to bardzo popularne ujęcie przedstawiające głowę Meduzy o kręconych włosach podobnych do wijących się węży i ze skrzydełkami na głowie. Na szyi ma związane węże. w ikonografii często spotykany. Meduza (Medusa) – w mitologii greckiej najmłodsza z trzech Gorgon. Znaczenie imienia Meduza to Władnąca. Początkowo była kobietą wyjątkowej urody, szczyciła się zwłaszcza bujnymi włosami, którymi rywalizowała z Ateną. W innej wersji mitu jej wdzięk zwrócił uwagę Posejdona i za karę bogini przemieniła dziewczynę w odrażające stworzenie. Wycisk jest identyczny jak opisane w  „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta.

Gliptyczna kolekcja wilanowskiego zbioru, pierwotnie własność Stanisława Kostki Potockiego, licząca 239 wycisków, podzielona jest na dwie części, oznaczone numerami Wil.3083/1 i Wil.3083/2. Repertuar zawiera różnorodne odciski, w tym portrety, popiersia historyczne, postacie mitologiczne, sceny historyczne i mitologiczne, rzeźby, zwierzęta, wazy oraz maski. Składają się głównie z czerwonej masy, być może laki lub mastyksu, sugerując ich zróżnicowane pochodzenie.

W 1785 roku hrabia Potocki podróżował do Włoch, gdzie zgromadził około dwudziestu gemm antycznych, niektóre z własnych wykopalisk. Kolekcję później wzbogaciły podróże do Londynu, Paryża i Warszawy. Zbiory, przechowywane początkowo w pałacu Potockich w Warszawie, zostały przeniesione do pałacu w Wilanowie, gdzie stały się częścią ekspozycji muzealnej.

Trzy grupy obiektów w kolekcji to odciski gemm antycznych, ich kopie oraz kamienie naśladujące starożytne wzory. Sygnatury mistrzów greckich, takich jak Solon, Sostratos czy Aulus, nadają jej wyjątkowy charakter. Gliptyka, czyli sztuka rzeźbienia w kamieniu, posiada bogatą historię i była używana jako narzędzie dydaktyczne, jak również źródło inspiracji dla artystów.

Kolekcja Potockiego ma wartość zarówno artystyczną, jak i dokumentacyjną, umożliwiając zgłębianie tajników sztuki starożytnej i podziwianie portretów władców, herosów i scen historycznych. To fascynujące okno do przeszłości, stanowiące zarazem piękny zbiór i inspirujące źródło poznania dziejów.

Oryginalne gemmy z daktylioteki  Lipperta znajdziesz tutaj: Meduza wycisk 1 i Meduza wycisk 2

Ilustracje pochodzą ze zbiorów Rijksmuseum Amsterdam i The New York Public Library, Digital Collections, oraz “A handbook of ornament, with three hundred plates, containing about three thousand illustrations of the elements, and the application of decoration to objects”, Meyer, Franz Sales, 1917, oraz “Le gemme antiche di Anton-Maria Zanetti di Girolamo” Zanetti, Antonio Maria, 1750;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)