Modlitwa Chrystusa w Ogrójcu

Płaskorzeźba ze sceną Modlitwy Chrystusa w Ogrójcu rozpoczyna cykl 11 płaskorzeźbionych obrazów o tematyce związanej z Męką Pańską, pochodzących z monumentalnego ołtarza pasyjnego z kościoła Mariackiego we Wkryujściu. Szczęśliwie zachowane fragmenty pozwalają rekonstruować pierwotną formę jako typową dla sztuki średniowiecznej nastawę ołtarzową w kształcie tryptyku, potocznie nazywanego szafą ołtarzową. Najważniejszą partię, zarówno ideowo jak i konstrukcyjnie, stanowiła część środkowa. Tutaj znajdowały się główne przedstawienia, którym był poświęcony ołtarz. Do niej mocowane były ruchome skrzydła przeznaczone do dwustronnej prezentacji. W dni powszednie skrzydła były zamknięte, ukazując na swych rewersach przedstawienia najczęściej malowane, uzupełniające główne treści ideowe, a w okresie późnego średniowiecza często również wizerunek nabożnego fundatora.

Uroczyste otwarcie skrzydeł to ceremonia odbywająca się jedynie w czasie celebrowania liturgii świątecznych. Wówczas oczom uczestników ukazuje się bogactwo kolorów i plastycznych kształtów zanurzonych we wszechobecnym złocie symbolizującym sferę boską – niebiańską. Rzeźby wkryujskie wypełniały wnętrze ogromnej, blisko siedmiometrowej długości szafy. Osiem mniejszych płaskorzeźb, w tym płyta z Ogrójcem, rozmieszczone były po cztery w kwaterach skrzydeł bocznych. Znana z biblijnych opisów chronologia wydarzeń Męki Pańskiej pozwala lokować płytę w lewej górnej kwaterze lewego skrzydła. Narracja kolejnych scen przebiegała od strony lewej do prawej i z góry na dół.

Kompozycja przedstawienia świadczy o dobrej znajomości niezwykle popularnych na przełomie XV/XVI wieku grafik o tematyce pasyjnej. Wyraźne analogie widoczne są zwłaszcza do miedziorytu o tym samym tytule wybitnego niemieckiego rytownika Martina Schongauera.

Kinga Krasnodębska