Rak żelazny

Raki, zwane inaczej żabkami, służyły do poruszania się po śliskiej nawierzchni. Te trójramienne metalowe przedmioty wykonane były z czworobocznych w przekroju sztabek żelaznych poprzez kucie na gorąco. Każde ramię zakończone było kolcem, który wbijał się w podłoże uniemożliwiając poślizg obuwia. Kolce były rozmieszczone na końcach każdego z ramion, aby zmaksymalizować przyczepność na śniegu lub lodzie. Mocowano je do podeszwy poprzez wykonanie w niej nacięć i przełożenie raka przez powstałe otwory. Niestety powodowało to uszkodzenie podeszwy. Aby tego uniknąć można było także przymocować rak do kawałka kory, który następnie do stopy przywiązywano sznurkiem.

Niektórzy badacze uważają że raki stanowiły podstawowe wyposażenie rybaków. Miały jednak zastosowanie także w transporcie oraz w działaniach militarnych. Używali ich kupcy i żołnierze, zwłaszcza podczas wypraw zimowych, ci drudzy zyskując w ten sposób przewagę nad przeciwnikiem. Raki używane były również w życiu codziennym. W materiale archeologicznym występują również raki z czterema ramionami, które są interpretowane jako końskie, montowane przy kopytach.

Odkrycia tej kategorii zabytków są stosunkowo rzadkie, choć przedmioty tego typu znane były już w starożytności, i pochodzą raczej z północnej części Europy, gdzie warunki atmosferyczne wymagały stosowania takiego sprzętu. W zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się wiele tego typu przedmiotów, jak prezentowany egzemplarz z Golczewa. Wchodzą w skład zarówno zbiorów archeologicznych jak i etnograficznych.

Ewa Górkiewicz-Bucka