Ciała

Konturowy rysunek z perspektywicznie ujętą na wprost ulicą pośród gruzów budynków; u dołu po lewej zaznaczają się kolumny. W dolnej części, wśród gęstych linii gruzów, widocznych jest wiele leżących ciał ludzkich. To jedna z ilustracji do przedrukowanego w tomie ,,Ręka umarłej'' wiersza ,,Ciała'' Władysława Broniewskiego (wydrukowana u dołu strony z końcem wiersza). Wśród wielu ,,ciał zabitych'', które wylicza podmiot liryczny, znajdują się

,,ciała z obozów,

z miast rozstrzelanych,

[...] ciała zagłady,

ciała krzywdy

przyjdą gromadą,

nie spoczną nigdy!'' (s. 56, 57).

Element klasycyzmu (neoklasycyzmu) zrujnowanych budynków po lewej, sygnalizowany kolumnami, odwołuje się do konkretnego wizualnego motywu obecnego w wielu przedstawieniach zniszczeń wojennych. W okresie tużpowojennym często publikowano zdjęcia ruin klasycystycznej lub neoklasycystycznej architektury, która w takim kontekście symbolizować miała m.in. śmierć cywilizacji jako takiej. Zestawiano też np. gruzy Warszawy z ruinami Akropolu.

Przedstawione gruzy korespondują w książce z pierwszą ilustracją, poprzedzającą wstęp (zob. MPOLIN-M1607). Obiekt w momencie wydania znajdował się - z dodatkową podkładką - w passe-partout z oznaczeniami na części z oknem: „«RĘKA UMARŁEJ» || Str. 57"). Na podkładce, która zabezpieczała go od tyłu, widoczne były dwa odrzucone na początkowym etapie rysowania rysunki do, zapewne, utworu ,,Ballada'' (por. MPOLIN-M1623 i MPOLIN-M1624).