Kijów. Monastyr Michajłowski o Złotych Kopułach

Do rewolucji październikowej cerkiew św. Michała o Złotych Kopułach była drugą najczęściej nawiedzaną świątynią w Kijowie. Początki zespołu klasztornego sięgają XII wieku. Rozkwit klasztoru nastąpił w XVII wieku, kiedy odbudowano ze zniszczeń i rozbudowano go w styl baroku ukraińskiego. Kompleks został ponownie zdewastowany w czasach sowieckich. Od lat 70-tych XX wieku kolejne świątynie i budynki zespołu klasztornego były stopniowo odbudowywane. Jako ostatni w latach 1997-1998 odbudowany został Sobór św. Michała. Całości nadano kształt barokowy.

W grudniu 2018 r. sobór św. Michała Archanioła stał się główną świątynią Kościoła Prawosławnego Ukrainy

Fotografia prezentuje zespół klasztorny od południowego zachodu, od strony frontowej z Placu Michajłowskiego. U wejścia do monastyru uwiecznieni zostali ludzie, przeważnie świeccy: chłopi w futrzanych czapach, przekupki oferujące różne towary, damy z parasolkami, dorożkarze.  Na lewo od dzwonnicy nadbramnej za wysokim murem, widoczne są na ternie klasztoru drzewa. W późniejszym czasie na tym terenie wzniesiono budynek Kijowskiej Prawosławnej Akademii Teologicznej.

Album Widoki Kijowa - Виды Киева [Vidy Kieva] wydała firma Leona Idzikowskiego, działająca w Kijowie od 1858 aż do 1918 roku, kiedy została przejęta przez władze bolszewickie. Po śmierci właściciela w 1865 roku księgarnię i wydawnictwo prowadziła jego żona Hersylia z Buharewiczów. Przez 32 lata jej zarządzania (do 1897 roku) oficyna wydawnicza znakomicie się rozwinęła, stając się jedną z największych w branży we wschodniej Europie. Firmą kierował również syn Władysław Idzikowski do 1920 roku. Wydawnictwo utrzymywało ożywione kontakty z księgarniami zachodnimi. Filię w Warszawie otwarto przy ulicy Marszałkowskiej 119 w 1911 roku, a następnie przeniesiono w Aleje Jerozolimskie pod nr 18. Przy siedzibie głównej w Kijowie w prestiżowej alei Kreszczatik działała czytelnia dla klientów. Firma prowadziła również biuro koncertowe i galerię artystyczną.

Autorem zdjęć w albumie Widoki Kijowa jest Franciszek de Mezer (1830-1922), kijowski malarz i fotograf. Zasłynął i przeszedł do historii jako mistrz wysokiej jakości zdjęć, dokumentalista starego Kijowa. Był oficjalnym fotografem Uniwersytetu św. Włodzimierza w Kijowie. Jego atelier, podobnie jak księgarnia Leona Idzikowskiego, również mieściło się przy Kreszczatiku.

Album znajdujący się w zbiorach Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie zawierający zestaw dwunastu luźnych kart jest pewnym wyborem z bogatej twórczości Franciszka de Mezera. Jego widoki Kijowa były dystrybuowane przez wydawnictwo Leona Idzikowskiego prawdopodobnie w dużych ilościach jako popularna pamiątka z podróży lub upominek, co nie ujmuje jakości ani fotografiom, ani też elegancji twardej kopertowej oprawy w płótnie w kolorze bordo z tłoczonymi białymi literami.

Album powstał w pomiędzy 1888 a 1893 rokiem, o czym można wnioskować na podstawie fotografii. Jedna z nich przedstawia pomnik Chmielnickiego na Placu Sofijskim odsłonięty w 1888 roku, inna zaś zabudowania cerkwi pw. śś. Piotra i Pawła, które w 1893 roku zburzono w celu wzniesienia nowej świątyni.

Każde z dwunastu zdjęć naklejone jest na sztywną kartę z nadrukowaną bordiurą o geometrycznym wzorze. Poniżej tej ozdobnej ramki znajduje się tłoczony znak firmowy fotografa „Fr. De Mezer A Kieff” – znak artysty fotografa. Na rewersie karty naklejony jest znak oficyny wydawniczej Leona Idzikowskiego w kształcie palety malarskiej z napisem: Librairie, Magasin de Musique et Salon Artistique Léon Idzikowski Kieff Maison Popoff.

Ewa Mostowicz-Kapciak