Furażerka - wojskowe nakrycie głowy

Wakacje przed wybuchem II wojny światowej Marek Szwarc spędzał w malowniczym miasteczku Dinard na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego. 3 września 1939 r. zgłosił się w Rennes (stolicy Bretanii) do Wojska Polskiego. Do stawienia się w koszarach wezwany został 6 listopada tego roku i skierowany, podobnie jak 22 tysiące polskich ochotników, do obozu wojskowego w Coëtquidan w Bretanii. Służył w kancelarii i w kompanii administracyjnej. Jak wspominał: „jak długo byłem we Francji karabina [karabinu] w ręce nie miałem. Pióro i papier były moim jedynym orężem. […] Z pierwszej chwili uprzytomniłem sobie, jak mało nadaję się na żołnierza. Po pierwsze moje lata. 47. […] Następnie realność służby w wojsku wymaga pewnej brutalności, co jest uznane za jedyny czynnik współżycia ludzkiego […]. Otóż usposobienie moje nie b. nadawało się na życie brutalne. Pierwsze miesiące mnie onieśmieliły, przez zetknięcie się z tym środowiskiem, gdzie nastawienie na sens życia, był wręcz przeciwny temu, jaki dotąd miałem i jaki wciąż mam” (tzw. duży notes Marka Szwarca, MPOLIN-A12.1.11).

Sukienna furażerka w kolorze khaki, jeden z elementów umundurowania polowego Armii Polskiej w Wielkiej Brytanii, jest jedyną (oprócz listów i rysunków) materialną pamiątką służby wojskowej Marka Szwarca w czasie II wojny światowej. Nosił ją dopiero w Szkocji, gdyż, jak wspominał, we Francji: „na głowie miałem francuską czapkę z czerwonym dnem o stylu nieokreślonym, jako że nie na pierwszej już głowie spoczywającej i która z tego powodu z fantazji w fantazję miała w wyrazie coś wagabonda [wagabundy] śpiącego pod mostem” (MPOLIN-A12.1.11).

Renata Piątkowska