Madonna z Dzieciątkiem i Św. Janem

Scena we wnętrzu świątyni o monumentalnej sansovinowskiej architekturze. W centrum kompozycji, na tle głębokiej niszy między kolumnami, siedzi Madonna, na której kolana próbuje się wspiąć Dzieciątko Jezus. Pomaga mu mały św. Jan, podając rękę. Gdyby nie nisza tronowa i aureole nad głowami ukazanych postaci oraz krzyż trzcinowy w dłoni św. Jana, można by przypuszczać, ze to młoda matka bawiąca się z dziećmi. Nad głową Jezusa widoczny podwójny nimb, jeden z promieniami układającymi się w znak krzyża, który symbolizuje boskość i chwałę.

Obraz powstał prawdopodobnie w Rzymie, co można wnioskować z czytelnej zależności od kompozycji w kształcie piramidy, którą stosował Rafael właśnie w okresie rzymskim. Domniemany autor obrazu, Battista Dossi przebywał w wiecznym mieście w l. 1517-20 i był uczniem Rafaela, stąd przyjęto, że obraz namalował niedługo po 1520 r. Za datowaniem malowidła przemawia również architektura w tle, nawiązująca do stylu Sansovina, którego prace artysta mógł poznać w czasie pobytu w Rzymie.

Za najbliższe wilanowskiej kompozycji uznano dwa dzieła Battisty: Świętą Rodzinę z kolekcji Salbene w Mediolanie i Madonnę z Dzieciątkiem i św. Janem Chrzcicielem w Galleria Nazionale w Neapolu. Trzeba jednak zaznaczyć, że obraz wilanowski odróżnia od innych ujęć tego samego tematu w twórczości Battisty, wypełniającą całkowicie tło architektura.

Obraz pochodzi najprawdopodobniej ze zbiorów Stanisława Kostki Potockiego i został zakupiony przed 1798 r. W tymże roku wymieniony jest w pałacu w Warszawie; w zbiorach wilanowskich odnotowany w 1821 r.