Koncert wiejski

Przedstawienie wiejskiej sielanki, która na trwałe zapisała się w historii sztuki, urzeka nieodmiennie od stuleci. Na przykładzie tego dzieła zobaczyć możemy jak potężną siłę kształtowania wrażliwoście estetycznej przyszłych pokoleń ma prawdziwe dzieło sztuki. To ono oddziałuje na wyobraźnię i kształtuje wrażliwość odbiorców. U źródeł popularności „Koncertu wiejskiego” tkwi zapewne uniwersalność jego wyrazu artystycznego. Kopista wilanowski popisał się zręcznością i pewnością ręki w warstwie rysunkowej, jednak nie dostaje mu swobody pędzla oryginału. Oddał jednak umiejętnie koloryt.

Oryginał należy do dzieł prawdziwie zagadkowych. Do dziś np. trwają spory dotyczące jego autorstwa. Ścierają się poglądy: czy wyszło spod pędzla Giorgione czy też jest jednym z pierwszych dzieł Tycjana, wzorowanym na stylu mistrza w sposób tak doskonały, że wręcz nierozpoznawalny. Do r. 1839 figurował jako dzieło Giorgione, włoskiego artysty, który w swoich obrazach w sposób wyjątkowy i nowatorski łączył studium aktu z przyrodą, dopiero Gustav Friedrich Waagen (w rozprawie z 1837-1839) przypisał go Palmie Vecchio. W 1880 roku w swojej dysertacji Giovanni Morelli przedstawił argumenty za autorstwem Giorgione. Lata kolejne przynosiły zmiany atrybucji, obraz przypisywano np. Belliniemu czy Sebastianowi del Piombo (Giovanni Battista Cavalcaselle, 1871).

Bardzo ciekawa i nieoczywista jest także interpretacja dzieła. Przedstawia ono dwóch w pełni odzianych mężczyzn w czerwonych kapeluszach oraz dwie nagie kobiety. Mężczyźni muzykują na łonie natury – grają na lutni, śpiewają. Zwróceni ku sobie zajęci są swoim towarzystwem; zdają się nie dostrzegać kobiet. Przywodzi to widza do konstatacji, że oto niewiast w rzeczywistości nie ma, że są one postaciami alegorycznymi, na co wskazują ich atrybuty: flet i woda wylewana z dzbana. Temat wywodzi się z neoplatońskiej teorii harmonii pomiędzy muzyką ziemską (reprezentowaną tu przez mężczyznę z lutnia i pasterza z dudami), a muzyką niebiańską (nimfa z fletem) oraz z idei współzależności pomiędzy harmonią muzyczną i wszechświata (muzyka sfer niebieskich).

Przy innym podejściu możemy tu dostrzec ilustrację do Arkadii Sannazara (1504) lub Bukoliki Wergiliusza. Pod względem tematyki obraz należy do rozpowszechnionych i ukochanych w XVIII w. tzw. Fête champêtre – przedstawień o idyllicznej tematyce pastoralnej.

Dominika Walawender-Musz