Polepa

Niegdyś powszechnie wykorzystywana w budownictwie polepa to materiał na bazie gliny – suszonej lub też wypalanej w niskiej temperaturze. W odróżnieniu od naczyń z tego samego surowca, które poddawano działaniu wysokiej temperatury, wypalona polepa jest stosunkowo krucha. Glinę, która występuje w naturze w różnych kolorach i teksturach, często wzbogacano domieszkami, takimi jak piasek, sieczka (rozdrobniona trawa lub słoma) czy drobne kamyczki. Na fragmentach polepy odkrytych na stanowiskach archeologicznych nierzadko zachowują się ślady po elementach konstrukcyjnych lub materiale organicznym, jak ma to miejsce w przypadku prezentowanego znaleziska ze Skalna w powiecie gryfickim, na którym widnieją odciski słomy.

Budownictwo mieszkalne Słowian opierało się na trzech typach konstrukcji: zrębowej, słupowej i plecionkowej. Konstrukcje zrębowe były najtrwalsze, ale wymagały dużych ilości drewna, ponieważ budowano je z ułożonych na sobie drewnianych belek, łączonych w narożnikach na zrąb. W rejonach, gdzie dostępność drewna była ograniczona, stosowano konstrukcję słupową, w której pomiędzy drewnianymi palami znajdowała się plecionka z wikliny. Do uszczelniana tego typu ścian używano najczęściej polepy, dachy natomiast pokrywano słomą lub trzciną.

Wypalona forma polepy mogła powstawać zarówno celowo, jak i przypadkowo. Podczas moszczenia podłóg domów lub jam zasobowych dla zapewnienia im nieprzepuszczalności, glinę celowo utwardzano niekiedy ogniem. Zdarzało się jednak, że w wyniku pożaru polepa stanowiąca uszczelnienie ścian domostwa ulegała wypaleniu. Te właśnie fragmenty, odporniejsze na działanie wody i innych czynników podepozycyjnych, częściej zachowują pierwotną formę lub negatywy po elementach konstrukcyjnych.

Ewa Górkiewicz-Bucka