Św.Jan Kanty

Grafika oparta jest na obrazie Tadeusz Kuntzego, którego dwie wersje autorskie znajdują się w kościele św. Floriana w Krakowie i w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie (MNK II-a-448). Przedstawia on legendę, wedle której Jan Kanty spotkał rozpaczającą służącą, która zbiła dzbanek z mlekiem. By uchronić ją przed spodziewaną karą, skleił dzban, a następnie polecił kobiecie zaczerpnąć wody z rzeki, która w cudowny sposób zamieniła się w mleko.

Jan pochodził z Kęt, urodził się zapewne w 1390 roku. Uzyskał tytuł magistra sztuk wyzwolonych na Akademii Krakowskiej, później był rektorem szkoły klasztornej u bożogrobców w Miechowie. Wówczas rozpoczął przepisywanie rękopisów (zachowane obecnie w Bibliotece Watykańskiej i Bibliotece Jagiellońskiej). Nie była to jednak praca mechaniczna – często teksty poprawiał, kolacjonował, opatrywał komentarzami czy aktualizował. Nieraz pracował do późnych godzin nocnych. Jan z Kęt był także znanym kaznodzieją i spowiednikiem. Gdy zmarł 25 grudnia (czyli w Boże Narodzenie) 1473 roku, władze uniwersyteckie zdecydowały o złożeniu jego ciała w kościele św. Anny. Jego grób szybko stał się przedmiotem kultu wśród mieszkańców Krakowa. Szczególną cześć dla osoby Jana Kantego żywił również Jan Sobieski, odwiedził jego grób tuż przed wyprawą pod Wiedeń w 1683 roku. Jan Kanty został beatyfikowany w 1680 roku, a w roku 1767 kanonizowany. Z tą drugą datą jest zapewne związany czas powstania obrazu Kuntzego.

Autor litografii uprościł kompozycję Kuntzego, pomijając pewne elementy drugoplanowe, jak postaci dwóch chłopców przypatrujących się scenie ponad głową służącej. Daleko posuniętej redukcji uległa grupa trzech główek anielskich, a zamiast młodzieńca w jasnoczerwonym kontuszu wprowadzono dwóch małych szlachciców. Cała scena rozgrywa się we wnętrzu, a nie – jak u Kuntzego – w otwartej przestrzeni, z zaznaczonymi drzewami i tympanonem budowli.

legenda, Akademia Krakowska, Miechów, Biblioteka Watykańska, Biblioteka Jagiellońska, Kraków, Jan Sobieski, kult świętych, beatyfikacja