Widok Galerii Gotyckiej w Wilanowie

Ukazana na rycinie Galeria Gotycka była gmachem wzniesionym w początku XIX wieku (1802) przy północnym skrzydle pałacu wilanowskiego w celach ekspozycji dzieł sztuki. Inicjatorem, fundatorem budowy, oraz inspiratorem koncepcji architektonicznej Galerii, o formach modnego wówczas stylu historyzującego, był Stanisław Kostka Potocki (1755-1821), zaś formalnie projektantem współpracujący z Potockim (nie tylko przy tej realizacji) Christian Piotr Aigner (1756-1841). W nowo wybudowanej przestrzeni zgromadzone zostały głównie malarstwa obcego i – być może – rzeźby antyczne i wazy greckie Potockiego (J. Polanowska, Stanisław Kostka Potocki, twórczość architekta amatora, Warszawa 2009, s. 257.). Autorem rysunku do niniejszej ryciny jest Zygmunt Vogel (1764-1826), artysta kojarzony przede wszystkim z mecenatem króla Stanisława Augusta, w późniejszych latach związany z  Potockimi. Możemy przypuszczać, że prezentowany widok Galerii Gotyckiej charakteryzuje wysoki stopień dokładności oddania jej form i dekoracji, ponieważ Vogel nadzorował proces wykończeniowy przy realizacji gmachu, o czym świadczą zachowane rachunki (J. Polanowska, s. 256). Dzieło, według rysunku Vogla, wyrytował Jan Zachariasz Frey (1769-1829), malarz i sztycharz związany z dworem Czartoryskich w Puławach . Pochodzi ono z ich wspólnej publikacji pt. „Zbiór widoków sławniejszych pamiątek narodowych…”, z 1806 r. Odbite pod sceną podpisy (w języku polskim i francuskim) informują nas o wspomnianych dwóch twórcach, ale również o ówczesnych gospodarzach Wilanowa, najdobitniej poprzez umieszczony w części centralnej herb Potockich Pilawa, z dewizą w jęz. łacińskim: SCUTUM OPPONEBAT SCUTIS (pol. TARCZA PRZECIKWO TARCZY), oraz dedykację dla Aleksandra Potockiego, syna Stanisława Kostki. Rycina upamiętnia tę część pałacu, która w późniejszych latach, na zlecenie wnuka Stanisława Kostki, Augusta Potockiego oraz jego małżonki Aleksandry, uległa znacznym przekształceniom. Jest więc szczególnie cennym dokumentem ikonograficznym.

Stanisław Kostka Potocki, Aleksander Potocki, malarstwo, Pilawa, Wilanów