Deesis
1770 — 1830
Muzeum Narodowe w Lublinie
Jest częścią kolekcji: Ikony (XVII–XIX wiek)
Przedstawienie ukazuje Chrystusa jako winną latorośl – z jego boku wyrasta pęd winny, którego grono Jezus wyciska do kielicha. Takie ujęcie symbolizuje eucharystyczny wymiar misji Chrystusa i ukazuje go jako życiodajne źródło. Nawiązuje do tekstu Ewangelii: „Ja jestem szlachetnym krzewem winnym, a mój Ojciec jest gospodarzem” (J 15, 1). Kompozycja jest dalekim echem drzeworytu Nikodema Zubrzyckiego (zdobiącego kartę tytułową Służebnika wydanego w 1691 roku przez drukarnię bractwa stauropigialnego we Lwowie) lub powtórzeniem jego kopii w postaci innej ikony czy grafiki. Drzeworyt ten stał się wzorem dla wielu ikon powstałych w 1. połowie XVIII wieku i przyczynił się do spopularyzowania tego motywu w malarstwie cerkiewnym. Na odwrocie deski zachowała się inskrypcja cyrylicą „Dzięki staraniom i pod kierunkiem wielebnego Łukasza Semenowicza” oraz data „1709”, która potwierdza datowanie obiektu na początek XVIII wieku. Koncepcję, że przedstawienie jest wzorowane raczej na graficznej kopii niż na oryginalnym drzeworycie, sugeruje lustrzane odbicie kompozycji względem grafiki Zubrzyckiego. Co więcej, zamiana kolorów szat Maryi (w tradycji malarstwa ikonowego Matka Boża była przedstawiana w błękitnej sukni i czerwonym maforionie – szalu) może wskazywać na inspirację monochromatyczną grafiką lub powielenie schematu malarstwa zachodniego (z błękitnym płaszczem i czerwoną suknią). W dolnej partii przedstawienia, na osi kompozycji umieszczono ażurowe, dwuskrzydłowe drzwiczki przypominające formą carskie wrota (element ikonostasu), zdobione ornamentem roślinnym z motywem winnych gron i pokryte złoceniem. Wskazują na funkcję, jaką pełnił obiekt – stanowił frontową ściankę darochranitielnicy (tabernakulum). Nie jest to więc zwykła ikona, a element wyposażenia cerkiewnego zawierający program ikonograficzny podkreślający szczególne znaczenie, jakie przynależy miejscu przechowywania chleba eucharystycznego.
Inne nazwy
Chrystus - łoza winna, Chrystus Eucharystyczny
Autor / wytwórca
Rodzaj obiektu
ikona, malarstwo, obraz
Technika
tempera
Pochodzenie / sposób pozyskania
z dawnych zasobów
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Lublinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1770 — 1830
Muzeum Narodowe w Lublinie
1701 — 1800
Muzeum Narodowe w Lublinie
1601 — 1700
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Okręgowe w Toruniu
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna