Świecznik

Kandelabr (świecznik) na dziewięć świec ma toczony i profilowany korpus podtrzymujący osiem ramion, rozmieszczonych w dwóch rzędach. Każde ramię wycięte jest w kształt łabędziej szyi, na której wsparta jest odwrócona do tyłu głowa ptaka, zwieńczona tulejką do osadzania świecy. Kandelabr jest rzadkim przykładem tak pięknego sprzętu oświetleniowego pochodzącego ze środowiska wiejskiego. Różna długość ramion, a także czerwono-zielono-żółta polichromia czynią go eleganckim w formie i w pełni dopracowanym przedmiotem ozdobnym.

Historia oświetlenia wnętrz mieszkalnych ma dwie przełomowe daty – rok 1853, w którym Ignacy Łukasiewicz skonstruował pierwszą lampę naftową i 1882, gdy w Nowym Jorku rozpoczęła pracę pierwsza elektrownia. Do tego czasu mieszkania oświetlały świece osadzane w świecznikach lub lichtarzach, łuczywa umieszczane w świecakach i kaganki wypełnione tłuszczem. Okres zaniku tych prostych sprzętów oświetleniowych był różny w poszczególnych regionach i krajach, w Polsce elektryfikacja wsi oficjalnie zakończyła się w latach sześćdziesiątych XX wieku.

Wnętrza domów wiejskich na Pomorzu Zachodnim w XVIII stuleciu najczęściej oświetlały łuczywa osadzane w wiszących lub stojących świecakach, a następnie w XIX wieku lampy olejne. Przy ich słabym i migotliwym świetle wykonywano wszystkie prace domowe, nawet haftowanie i szycie. Świece woskowe znane i używane były na wsiach od dawna, jednakże zapalano je przede wszystkim w celach kultowych, magicznych, podczas uroczystości lub odwiedzin ważnego gościa. Na wyjątkowy dziewięcioramienny świecznik pozwolić mogła sobie osoba zamożna z bogatego regionu pyrzyckiego. Zapalała w nim prawdopodobnie znane od 1825 roku świece stearynowe. Dla biedniejszych mieszkańców Pomorza, np. małorolnego chłopa czy rybaka z nadbałtyckiej wsi, takie świece w XIX wieku były poza zasięgiem możliwości finansowych.

Iwona Karwowska