Margareta Princeps Lotharingia ducissa sere.ma Aurelianensis | Małgorzata księżniczka Lotaryngii, księżna orleańska

Portret Małgorzaty Lotaryńskiej, księżnej Orleanu (1615–1672) ujętej w półpostaci świadczy, o mniej reprezentacyjnym przeznaczeniu tego konterfektu niż jego całopostaciowy pierwowzór z około 1634 roku, autorstwa Anthony'ego van Dycka (1599–1641), znajdujący się we florenckiej Galerii Uffizi. Rycina należała do serii Icones Principum Virorum, zawierającej reprodukcje obrazów van Dycka ze znanymi osobistościami. Wydana pierwotnie z adresem Martina van den Endena, publikowana była później w oficynie Gillisa Hendricksa. Płytę miedziorytniczą przechowuje obecnie Chalcographie du Louvre w Paryżu.

W porównaniu do olejnego obrazu van Dycka na miedziorycie, autorstwa Schelte Bolswerta (około 1586–1659), zmieniono elementy ubioru Małgorzaty: sukni dodano białą wstawkę z motywem ząbków pod biustem, doszytych też wzdłuż brzegów pokaźnych mankietów i kołnierza, które na oryginale miały formę misternej koronki; bufiastym rękawom zmieniono krój i przybrano je dużymi kokardami. Ponadto na pierwowzorze perły zdobią jedynie szyję księżnej, trzymającej w dłoni ponad talią różę, na grafice natomiast dodatkowy sznur spływa z ramienia do przypiętej na biuście kokardy, a pustą rękę portretowana trzyma na łonie.

Małgorzata Lotaryńska była córką Franciszka II (1571–1632), księcia Lotaryngii, kraju zwaśnionego wówczas z Francją. W 1629 roku jej rodzina gościła Gastona de France (1608–1660), księcia Orleanu, młodszego brata ówczesnego króla Francji, Ludwika XIII (1601-1643), po jednym z jego licznych, nieudanych spisków. Gaston, urzeczony niewinnością księżniczki, zakochał się od pierwszego wejrzenia. Jedynie z błogosławieństwem matki księcia, Marii Medycejskiej (1575-1642), a bez wiedzy Ludwika XIII, para wzięła potajemny ślub 2 stycznia 1632 roku, utrzymany w sekrecie tylko do listopada. Małżeństwo było traktowane jako nieważne przez króla i parlament Francji, mimo powtórnego jego zawarcia w hiszpańskich Niderlandach. Ludwik XIII dopiero krótko przed śmiercią zaakceptował związek Gastona i Małgorzaty, którzy ostatecznie a po raz trzeci złożyli przysięgę małżeńską w maju 1643 roku. 

Stroniąca od życia dworskiego i polityki Małgorzata do grona nielicznych kobiet, których portrety zawarto w Ikonongrafii weszła poprzez małżeńskie koneksje, pozując van Dyckowi najprawdopodobniej wraz z teściową i mężem w czasie pobytu w Brukseli.

Ewa Gwiazdowska