Scena wielofiguralna [Edyp przed Świątynią Furii pomiędzy jego córkami Antygoną i Ismeną]

Scena przedstawia sześć osób ubranych w stroje antyczne. Na pierwszym planie ukazany jest oślepiony król Edyp, ku któremu schyla się jego córka Antygona. Za Edypem stoi Ismena, siostra Antygony. Za nią z kolei stoi młody mężczyzna trzymający konia za uzdę. W dali widoczne są postaci dwóch kapłanów. W tle przedstawiona jest fasada świątyni.

Prezentowany obiekt to elipsoidalny, wypukły wycisk gemmy na lekko wklęsłym tle. W odcinku ledwie czytelna sygnatura twórcy wycisku: PICLER EPOIEI (PICHLER WYKONAŁ) wskazująca prawdopodobnie na Antoniego Plichera.  Wycisk jest identyczny jak opisany w  „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta.

Gemma, czyli kamień szlachetny lub półszlachetny o kształcie okrągłej lub owalnej płytki zdobionej reliefem, była popularna od starożytności. Relief wklęsły nosi nazwę intaglio, a wypukły - kamea. Te małe arcydzieła zachwycały pięknem i precyzją wykonania, wykonane z różnorodnych kamieni o różnych kolorach. Służyły jako ozdoby biżuterii, takie jak naszyjniki, medaliony, pierścienie, bransolety, tabakierki, szkatułki, czy zegary.

Stanisław Kostka Potocki zgromadził swoją kolekcję gemm w ramach badań nad sztuką starożytną, opublikowanych w dziele "O Sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski" w 1815 roku. Do celów badawczych służyły mu wyciski gemm, wiernie odtwarzające relief i kształt, choć nie uwzględniające kolorów. Obecnie w zbiorach wilanowskich znajdują się tylko wspomniane wyciski, a kolekcja Potockiego została rozproszona.

W zbiorze zachowanych wycisków wyróżniamy trzy grupy obiektów. Pierwsza to wyciski gemm antycznych, wśród których znajdują się kamienie z sygnaturami mistrzów greckich. Drugą i trzecią grupę stanowią wyciski kopii gemm antycznych oraz kamieni wykonanych na wzór starożytnych. Wśród nich znajdują się prace znanych rytowników i rysowników, zarówno włoskich, jak i polskich, a także kamienie przypisywane rytownikom polskim działającym przy dworze Stanisława Augusta.

Oryginalną gemmę z daktylioteki  Lippert’a znajdziesz tutaj: Oidipus

Ilustracja pochodzi ze zbiorów The Metropolitan Museum of Art

Przedstawienie Antygony u boku ślepego Edypa znajdziesz w kolekcji Rijks Museum.;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)