Św. Maria Magdalena

To przedstawienie pełnej wdzięku i uroczej kobiety ubranej w fiołkową suknię z narzuconym na prawe ramię błękitnym płaszczem, ukazanej w uduchowionym geście modlitewnym identyfikuje się jako św. Marię „z Magdali” położonej nad jeziorem Genezaret. Nie była to zatem jawnogrzesznica, która olejkiem namaściła nogi Chrystusa (Łk 7, 36-49) ani Maria z Betanii, siostra Łazarza i Marty (Łk 10, 39). Ukazana święta była natomiast tą, którą Chrystus uwolnił od złych duchów (Łk 8, 2-3), a ona towarzyszyła Mu na Golgocie i pierwsza przybyła do pustego grobu po Zmartwychwstaniu (J 20, 1-18). Ekstatyczna poza młodej kobiety o klasycznych rysach i smukłych dłoniach posiada wielka siłę retorycznego oddziaływania na widza, porusza jego emocje i ukierunkowuje je. Dostrzeżenie piękna przedstawienia, uznanie szczerości jego przekazu skłania do refleksji, do skierowania myśli ku sprawom nadprzyrodzonym. Magdalena zdaje się kontemplować obecność Boga. Bliskość Trójcy Świętej podkreślona została za pomocą wiatru, który pieści jej rude włosy, a z którym utożsamiany jest Duch Święty. W obrazie splotło się kilka elementów odróżniających wirtuozerią malarską od pospolicie, choć poprawnie uprawianego rzemiosła. Tak rysunek, jak i plama niepozbawione są finezji. Lekkość, z jaką autor posłużył się pędzlem mogła wyjść tylko spod ręki pewnej i swobodnej. Oszczędna paleta barw stanowi o kolorycie obrazu, który również nie jest dziełem przypadku.

Obraz pochodzi prawdopodobnie z kolekcji Augusta i Aleksandry Potockich, został nabyty przed 1850 r. jako dzieło il Cavaliere Giovanni di Stefano Lanfranco, późniejsze źródła łączą go ze szkołą neapolitańską. W warstwie ikonograficzno-kompozycyjnej wizerunku pobrzmiewają inspiracje jeszcze Tycjanowskie z jego przedstawieniem Marii Magdaleny znanym z wielu różniących się szczegółami wersji (m.in. Pallazzo Pitti, Ermitaż). Znaczenie Tycjana dla malarstwa odpowiada znaczeniu Michała Anioła dla rzeźby, był on  niedoścignionym wzorem dla każdego stylu kolorystycznego, który po nim nastąpił. Wpływ jego trwa nieprzerwanie po dziś dzień. Także obraz wilanowski nosi wyraźne ślady udanych poszukiwań kolorystycznych.

Dominika Walawender-Musz