Lichtarz

Lichtarz w kształcie tulipana mógł powstać tylko na ziemi pyrzyckiej, w regionie, w którym kwiat ten był ulubionym motywem zdobniczym. Pojawił się wraz z kolonistami z Niderlandów i Fryzji, przybywającymi na Pomorze Zachodnie głównie w 2. połowie XVIII wieku. Był dla nich symbolem bogactwa i pomyślności.

Lichtarz składa się z trzech zasadniczych części: okrągłej podstawy wspartej na trzech nóżkach, profilowanego trzonu wycinanego w kształt tulipana oraz części górnej, będącej obsadką dla świecy, a w formie stanowiącej pomniejszoną wersję niższej partii trzonu. Lichtarz robi wrażenie przedmiotu lekkiego i delikatnego, podobnie jak subtelny „żywy” tulipan. Ten „dwutulipanowy” lichtarz oświetlał przypuszczalnie mały alkierzyk/sypialnię – izbę na tyłach wielkiego domu typu saskiego, charakterystycznego dla regionu pyrzyckiego. Prawdopodobnie paliła się w nim świeca stearynowa. Ich produkcję rozpoczęto w 1825 roku we Francji, skąd w krótkim czasie rozpowszechniła się w całej Europie. Bogatsi zastępowali nimi świece łojowe wyrabiane z łoju baraniego lub wołowego. Łojówki wydzielały charakterystyczny, niezbyt miły zapach, dlatego też w zamożnych domach używano ich tylko w pomieszczeniach gospodarczych. W lichtarzu mogła płonąć też świeca woskowa, wytwarzana z gorszego wosku, ponieważ tylko takie były w zasięgu możliwości finansowych mieszkańców wsi. Świece były zawsze jednym z nielicznych towarów, które mieszkańcy wysoko samowystarczalnych wsi w XVIII i XIX wieku musieli kupować za gotówkę.

Iwona Karwowska