Lalka teatralna Tubabu Cè Kun

Lalka teatralna (marionnette) mocowana do stelaża okrytego tkaninami, pod którym ukrywa się lalkarz-animator jest elementem tradycji teatralnej Sogo bò, występującej w regionie Ségou, w południowo centralnej części Republiki Mali. Przedstawia głowę białego mężczyzny, przedstawiciela francuskich władz kolonialnych. Nazywana była też „władcą buszu”. Została znaleziona w miejscowości Koulikoroba przez znanego i cenionego malijskiego lalkarza Yaye Coulibaly’ego.

Sogo bò, dosłownie oznaczające „zwierzęta ruszyły przed siebie”, to święto organizowane na część duchów przyrody, mające na celu zaskarbienie sobie ich przychylności, względów dla całej wioski oraz zapewnienie obfitości deszczów, upraw i łowisk. Tradycyjnie odbywa się dwa razy w roku. Oba te święta mają charakter dziękczynny i związane są ściśle z rolniczym i rybackim cyklem roku. Sogo bò przypadające na przełom października i listopada zbiega się z początkiem zbiorów i szczytem działalności rybackiej, jest wyrazem wdzięczności za plony i połowy, natomiast obywające się na przełomie maja i czerwca związane jest z nadejściem pory deszczowej, sygnalizującej czas zasiewu i sadzenia oraz wzbieranie rzek – czyli tradycyjny nowy rok zarówno dla rolników, jak i rybaków. Oprócz uroczystości związanych z cyklem natury, występy odbywają się w ciągu roku dla uczczenia ważnych wydarzeń z życia wioski (wesela, chrzcin, Święta Niepodległości Mali, wyjątkowo udanego połowu ryb, zakończenia ramadanu). Jedyną okazją do ich przygotowania może być też chęć sprawienia radości społeczności wioskowej i zwykła zabawa. Chociaż organizacje świąt tradycyjnie powierza się członkom stowarzyszenia Kamalen Ton, przedstawienia są zbiorowym przedsięwzięciem całej wsi. Każdy pomaga w przygotowaniach i cała wspólnota aktywnie uczestniczy w uroczystości śpiewając, tańcząc i klaszcząc.

Dar Oleńki Darkowskiej-Nidzgorskiej i Denisa Nidzgorskiego-Gordiera.

Ewa Prądzyńska