![MNS/Szt/157 kapitel z przedstawieniem posiłku mnichów - Ujęcie mnicha usługującego do stołu oraz uszkodzonego narożnika. Kapitel blokowo-kielichowy wykuty z jednego kawałka kamienia. Okrągłą podstawę otacza wałek o profilu trójkątnym. Zwieńczenie o kształcie czworobocznym. Powierzchnia dekorowana dookoła płaskorzeźbionymi przedstawieniami sześciu mnichów podczas przygotowywania potraw, usługiwania do stołu i spożywania posiłku. Postaci o smukłej mocnej budowie i wyprostowanej sylwetce ubrane w habity. Powierzchnia szat i obrusów na stołach plastycznie pofałdowana. Charakterystyczne zdobienie podwójnym wałkiem na brzegach tkanin. Relief półplastyczny, światłocieniowy. Tło opracowane gładko. Znaczne uszkodzenia płaskorzeźby na dwóch bokach kapitela. Pod spodem centralne wgłębienie do umocowania trzpienia łączącego kapitel z trzonem.](/brepo/panel_repo/2022/04/07/8v023d/contain-360-1000-max-mns-szt-157-diga1575-ppp.jpg)
Kapitel z przedstawieniem posiłku mnichów
1330 — 1340
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Jest częścią kolekcji: Romańskie i wczesnogotyckie kapitele kamienne
Występuje w ścieżce edukacyjnej: Stwory i potwory
Czarci kapitel, nazwany tak ze względu na charakterystyczny dla średniowiecznej sztuki gotlandzkiej wizerunek diabła, należy do zespołu kapiteli pochodzących z dawnych zabudowań klasztoru cysterskiego w Kołbaczu. Większość z zachowanych kapiteli o kształcie blokowo-kielichowym, typowym dla sztuki romańskiej, wykonana jest z wapienia wydobywanego na Gotlandii. Stylistyka operująca formami na granicy sztuki romańskiej i gotyckiej oraz charakterystyczne motywy, również odnoszą te działa do skandynawskiej wyspy i warsztatów kamieniarskich czynnych tam w 1. połowie XIV wieku.
Płaskorzeźbiona dekoracja czarciego kapitela prezentuje scenę o charakterze rodzajowym z elementami dydaktyczno-satyrycznymi nawiązującą do życia mnichów. Ukazuje scenę odprawiania eucharystii przy ołtarzu, na którym ustawiony jest kielich z hostią powyżej. Przy ołtarzu przedstawione zostały postaci mnichów uczestniczących w liturgii poprzez celebrację, modlitwę i usługiwanie. Scena odnosi się również do obrzędu adoracji hostii związanej z codzienną liturgią eucharystyczną cystersów. Po przeciwnej stronie kapitela wyrzeźbieni zostali czart oraz niepokorny mnich. Ten ostatni w przerażeniu widocznym na twarzy próbuje uciec przed karą za swe przewinienia. Bezskutecznie, ponieważ muskularny diabeł o dużej głowie i oślich uszach, szczerząc zęby w szyderczym uśmiechu, już go pochwycił za kaptur i ciągnie jak zdobycz ku sobie.
Przedstawienie, które dziś wydaje się odrobinę groteskowe, niegdyś działało moralizatorsko na wyobraźnię mnichów. Stanowiło ostrzeżenie i pouczenie nawołujące do pokory, zakonnego posłuszeństwa i modlitwy, które są jedyną drogą ocalenia od zguby i wiecznego potępienia. Sakrament Eucharystii w tym kontekście to najskuteczniejsza metoda walki z diabelskimi mocami.
Kinga Krasnodębska
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt: wysokość: 37 cm, szerokość: 52 cm
Rodzaj obiektu
rzeźba, płaskorzeźba, kolumna, kapitel
Technika
rzeźbienie
Tworzywo / materiał
wapień gotlandzki
Pochodzenie / sposób pozyskania
pozyskanie własne
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1330 — 1340
Muzeum Narodowe w Szczecinie
1330 — 1340
Muzeum Narodowe w Szczecinie
1330 — 1340
Muzeum Narodowe w Szczecinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna