Plan Szczecina z fortyfikacjami i umocnieniami

Widoki Szczecina z 1. połowy XVIII wieku były dalekie od wierności z rzeczywistą topografią. Dekoracyjnie zdobione i kolorowane miały wartość artystyczną, a ich twórcy byli równocześnie kartografami i rytownikami. W swych dziełach najczęściej wzorowali się na przedstawieniach miasta powstałych we wcześniejszym okresie, dokonując nieznacznych, aktualizujących zmian. Tego typu widoki zamieszczano jako ilustracje w coraz popularniejszych dziełach krajoznawczo-geograficznych i historycznych, dotyczących europejskich i światowych mocarstw, wykonywanych na zlecenie władców poszczególnych państw. Ich wydawcy przez wiele lat tworzyli kilkutomowe atlasy, ilustrowane widokami miast, uznanych za interesujące i warte umieszczenia w publikacji. Przykładem takiego wydawnictwa jest Force d'Europe, z lat 1720–1740, opisujące oraz ilustrujące najsłynniejsze miasta Europy, zwłaszcza ze względu na ich nowoczesne fortyfikacje, twierdze, porty morskie, przełęcze oraz obozy militarne. Znalazł się w nim miedzioryt z planem Szczecina powstały około 1725 roku, którego twórcą, jak również wydawcą publikacji, był Gabriel Bodenehr Starszy (1664–1758 lub 1673–1765). Ten niemiecki kartograf i rytownik pochodzący ze znanej augsburskiej rodziny wydawców i grawerów, tworzył przede wszystkim widoki miast w Prusach. Miedzioryt z planem Szczecina przedstawia miasto z fortyfikacjami szwedzkimi. Zawiera także kolumny z tekstem informującym o położeniu miasta, jego rzekach, mostach, kościołach, zamku i pedagogium książęcym oraz o historii stolicy Pomorza od 1630 do 1720 roku, a więc od schyłku panowania dynastii Gryfitów, poprzez okres władania Szwedów aż do przejęcia Szczecina przez Prusy. Ponadto, u dołu prawej strony znajduje się legenda wyjaśniająca funkcje zaznaczonych na planie budynków i nazwy głównych placów. Dekoracyjności nadaje umieszczona na arkuszu tarcza herbowa z głową gryfa i niewielka róża wiatrów.

Małgorzata Peszko