Złożenie do grobu

Płaskorzeźbiona scena Złożenia do grobu jest fragmentem późnogotyckiego ołtarza pasyjnego pochodzącego z kościoła Mariackiego we Wkryujściu. Zgodnie z rekonstrukcją ołtarza zachowanego w formie 11 płaskorzeźb, umieszczona była w lewej górnej kwaterze awersu prawego skrzydła.

Na tle zachowanych przykładów sztuki średniowiecznej z terenu Pomorza ołtarz wkryujski wyróżnia się skalą i klasą artystyczną. Jego twórcą był nieznany mistrz zaznajomiony z ówczesnymi realizacjami rzeźbiarskimi z terenu Westfalii, górnej Saksonii i północnych Niemiec. W jego rzeźbiarskich kompozycjach wyraźnie można rozpoznać popularne wówczas wzorce graficzne. Wiele z nich nawiązuje do miedziorytów wybitnego niemieckiego rytownika Martina Schongauera (ok. 1435–1491), który mistrzowsko rozwinął technikę grawerunku. Licznie zachowane grafiki, głównie o tematyce religijnej, inspirowały wielu artystów przez następne stulecie w całej Europie, w tym samego Albrechta Dürera. Kompozycja Schongauera Złożenie do grobu (ok. 1475–1480) została niemal dosłownie przełożona przez mistrza ołtarza pasyjnego z Wkryujścia.

Wkryujskie przedstawienie „Złożenia do grobu” znaczeniowo wpisuje się w ikonografię eucharystyczną. Zgodnie z opisami ewangelicznymi ciało Jezusa zawinięte w całun złożono w grobie wykutym w skale. W XIV wieku w sztuce zachodniochrześcijańskiej Europy utrwalił się motyw kamiennego sarkofagu, do którego składane jest odkryte, wyeksponowane ciało Jezusa. Wpływ na popularność tego motywu w przedstawienia „Złożenia do grobu” miał niewątpliwie rozwój kultu eucharystycznego i ogłoszenie święta Bożego Ciała w 1317 roku. Forma i horyzontalne ustawienie sarkofagu odnosi się znaczeniowo do mensy ołtarzowej. W tym ujęciu przedstawienie staje się misterium Corpus Christi, liturgiczną adoracją ciała-hostii traktowanego z czułością, czcią i namaszczeniem.

Kinga Krasnodębska