Naczynie wazowate

Niezdobiona waza, zapewne z czterema uchami, w znacznej części uzupełniona dobarwianym gipsem, została zrekonstruowana na podstawie dużego ułamka naczynia glinianego odkrytego w neolitycznym grobie skrzyniowym w trakcie badań wykopaliskowych przeprowadzonych w 1934 roku w ramach programu dokumentacji megalitów pomorskich. Projekt ten był realizowany w latach 1930–1936 przez Ernsta Sprockhoffa, ówczesnego dyrektora muzeum mogunckiego.

Prostokątnym grobowiec zlokalizowany na pograniczu wsi Wrząca i Zagórki w powiecie słupskim, był zbudowany z bloków kamiennych. Jego częściowo zniszczona konstrukcja o wymiarach 4,4 × 2,1 m, została odtworzona po wykopaliskach. W 1963 roku w pobliżu megalitu badania przeprowadziła ekspedycja archeologiczna z Uniwersytetu w Poznaniu, odkrywając układy głazów sugerujące istnienie tutaj innych, zniszczonych konstrukcji.

Grobowce megalityczne były budowane na Pomorzu przede wszystkim w IV tysiącleciu BC. W formie zdegenerowanej – grobów skrzynkowych wkopanych w ziemię lub przykrytych nasypem – idea budowy obiektów sepulkralnych z głazów przetrwała dłużej. Właśnie do takich późnych obiektów należy zaliczyć konstrukcję z Wrzącej.

We wnętrzu skrzyni odkryto pozostałości pochówku ciałopalnego oraz naczynia i liczne ułamki kilku kolejnych. W części południowej, w pobliżu śladów skremowanych kości, natrafiono na zdobioną misę charakterystyczną dla kultury amfor kulistych. Po południowo zachodniej stronie skrzyni znaleziono małe, niezdobione naczynie dwuuche. Jego forma sugeruje związek z kulturą ceramiki sznurowej. Grobowiec był więc założony przez społeczność kultury amfor kulistych między schyłkiem IV a połową III tysiąclecia BC, a później użytkowany również przez ludność kultury ceramiki sznurowej u schyłku III lub na początku II tysiąclecia BC.

Krzysztof Kowalski