Archangeli Michael | Archanioł Michał

Kompozycja ukazuje anioła depczącego smoka leżącego na ziemi. Stworzenie bezradnie unosi głowę z otwartą paszczą, w której sterczy język w kształcie strzały. Anioł w rękach trzyma atrybuty męki i zmartwychwstania Chrystusa: w prawej gałązkę palmową, a w lewej chorągiew z krzyżem na jasnym polu. Ubrany jest w strój przypominający zbroję rycerską z ozdobnym pancerzem nałożonym na fałdzistą suknię o rękawach upiększonych na ramionach głowami puttów i z dekoracyjnymi nagolennikami. Głowę, zwróconą w niebo, otacza aureola z dwunastu gwiazd, która pozwala zidentyfikować przedstawienie jako apokaliptycznego archanioła Michała. Ponadto sceny w tle objaśniają, że zwycięstwo Michała nad smokiem, będącym symbolem szatana, to prefiguracja, czyli zapowiedź, nadejścia Chrystusa. Po lewej Michał włócznią zwycięża Lucyfera i jego zwolenników, którzy zbuntowali się przeciw Bogu, i spycha ich do piekła, po prawej Chrystus zwycięsko wychodzi z grobu w obecności dwu zaskoczonych rzymskich żołnierzy.

Kompozycja pochodzi z XVII-wiecznej publikacji wydanej przez Gerarda Valcka a zawierającej kilka cykli przedstawień. Pierwszy obejmuje dwanaście rycin z Dzieciątkiem Jezus oraz archaniołami; drugi to siedem personifikacji cnót; trzeci poświęca dwanaście odbitek męce apostołów; inne ukazują rozmaite sceny biblijne. W Muzeum Narodowym w Szczecinie znajdują się jeszcze dwie prace z cyklu archaniołów, przedstawiające Zafkiela i Rafaela.

Crispijn de Passe I (około 1565-1637), autor kompozycji, był rytownikiem, rysownikiem, malarzem i wydawcą, a także nestorem znanej rodziny rytowniczej de Passe. Uczył się u Dircka Volckertszoona Coornherta (1522-1590). Pracował w kilku ośrodkach: Antwerpii, Aix-la-Chapelle, Kolonii i Utrechcie. Podejmował różnorodną tematykę, wykonywał ryciny reprodukcyjne, ilustrował Metamorfozy Owidiusza, a jego portrety szlachty angielskiej zostały wydane w Horologia Anglica.

Ewa Gwiazdowska