Krucyfiks kamieński - krzyż

Krzyż jest nadrzędnym symbolem religii chrześcijańskiej, który bezpośrednio odnosi się do Jezusa Chrystusa i historii Zbawienia. W przedstawieniach związanych z męczeńską śmiercią Jezusa powszechnie przyjął się krzyż w typie łacińskim, symbolicznie łączący się z głównymi założeniami doktryny chrześcijańskiej. Pionowa, dłuższa belka wyznacza kierunek między niebem a ziemią. Jest ideową osią świata łączącą to, co boskie z tym, co ludzkie w osobie Chrystusa, który jako Syn Boży stał się człowiekiem, aby swą śmiercią odkupić grzechy i ofiarować ludziom życie wieczne. Pozioma belka krzyża wyznacza kierunek horyzontalny wschód-zachód, wskazując na ideę uniwersalnego i powszechnego charakteru zbawienia dokonanego na krzyżu.

Niemal pięciometrowej wysokości krzyż Krucyfiksu Kamieńskiego nosi ślady wielu ingerencji i napraw. Elementy, które go budują przywołują dodatkowe znaczenia związane z symboliką kultury chrześcijańskiej. Trójliście osadzone na zakończeniach ramion – górnego i bocznych, zapewne wtórnie, to forma powszechnie stosowana we wszystkich dziedzinach sztuki gotyckiej. Trzy to liczba boska oznaczająca pełnię, łącząca się z fundamentalną doktryną o troistej naturze Boga, jest symbolem Trójcy Świętej, po trzech dniach Chrystus pokonał śmierć i zmartwychwstał. Boską doskonałość symbolizuje również okrągły medalion na skrzyżowaniu belek. Cztery mniejsze okręgi, które zostały w niego wpisane tworzą kształt czteroliścia, powtórzonego na dolnej plakiecie u podstawy krzyża w formie bardziej typowej dla gotyku. Cztery to liczba ziemska: cztery rzeki wypływały z Edenu na cztery strony świata (Rdz 2, 10-14), są cztery pory roku i czterech Ewangelistów. Plakieta dolna zawiera rzeźbiony wizerunek półpostaci trzymającej banderolę. Krzyże z tak zakończonymi ramionami są charakterystyczne dla sztuki skandynawskiej XIII wieku. Plakiety zawierały zwykle przedstawienia symboli ewangelistów, dlatego postać tę można interpretować jako Jana Ewangelistę, lub starotestamentowego proroka zapowiadającego przyjście Chrystusa.

Kinga Krasnodębska