Postać przodka

Najważniejszym motywem twórczości Dogonów są przedstawienia figuralne przodków, które są ustawiane na poświęconych im ołtarzach. Pojawiają się tu wizerunki antenatów prawdziwych i mitycznych, męskich, żeńskich i androgynicznych.

Część figur prezentuje postacie z rękoma uniesionymi do góry. Ten gest jest interpretowany jako modlitewny wysiłek zmierzający do połączenia ziemi i nieba. Znakiem tego sojuszu jest deszcz, tak ważny dla rolników. Uważa się, że pierwotnie w ten sposób rzeźbili swoich przodków Tellemowie – tajemniczy lud zamieszkujący Masyw Bandiagara przed przybyciem Dogonów. Motyw ten wtopił się w tradycję dogońską i dziś o związkach z Tellemami świadczy jedynie nazwa tellem, którą określa się figury.

Wśród przedstawień antropomorficznych pojawiają się również figury kobiet, czasami przedstawionych w towarzystwie dzieci. Wyobrażają one pramatkę oraz nawiązują do cenionej w Afryce kobiecej płodności. W twórczości figuralnej Dogonów popularne są też wizerunki zwierząt, zwłaszcza tych szczególnie ważnych w ich mitologii: krokodyla, nazywanego powszechnie kajmanem, będącego zwierzęciem opiekuńczym wioski Amani, żółwia, którego budowa według Dogonów jest odwzorowaniem wszechświata, dzioborożca (calao), będącego symbolem rodzicielskiej ofiarności i poświęcenia, bladego lisa Yurugu, który dopuścił się czynu kazirodczego wchodząc w relację z Ziemią – swoją matką, co wprowadziło w świecie chaos i niepokój.

Dogońskimi twórcami są najczęściej kowale, którzy specjalizują się w pozyskiwaniu i obróbce żelaza, ale chętnie też zajmują się obróbką drewna.

Ewa Prądzyńska