Wadżra

Nazywana berłem mocy duchowej, bądź diamentowym berłem lamów wadżra (inaczej dordże lub oczir) w sanskrycie słowo to ma podwójne znaczenie, oznacza bowiem diament i piorun. Obok dzwonka jest to jeden z najważniejszych przedmiotów rytualnych wykorzystywany w wadżrajanie – najmłodszej odmianie buddyzmu. Nazywana Diamentową Drogą, wadżrajana pierwotnie wywodziła się z Indii, a obecnie wyznawana jest między innymi w Tybecie i Mongolii (buddyzm tybetański i mongolski).

Łączącą w sobie właściwości klejnotu i pioruna wadżrę uważa się za nieskończenie potężną oraz zdolną do pokonania wszystkich przeszkód. Jest symbolem wyzwalających metod i doskonałości umysłu. Podczas buddyjskich ceremonii używana wraz dzwonkiem. W tym połączeniu trzymana w prawej dłoni wadżra symbolizuje współczucie i męską energię, natomiast dzierżony w lewej ręce dzwonek – mądrość oraz żeńską moc. W ikonografii buddyjskiej przedstawia się ją w formie wystylizowanego pioruna oraz jako akcesorium rytualne.

Ten misternie wykonany przedmiot występuje w różnych, dwu- lub czteroramiennych odmianach. W jego środku znajduje się symbolizująca rzeczywistość kula, czyli uchwyt berła, z której wyrastają dwa lotosy z czterema bądź ośmioma płatkami, od nich odchodzą zazwyczaj cztery ramiona ozdobione wystylizowaną głową potwora zwanego makarą, które następnie zbiegają się z centralną szpicą, stanowiącą oś całej wadżry. Dwa lotosy wyrastające w przeciwnych kierunkach reprezentują dualność istnienia, rozszczepienie rzeczywistości na dwa bieguny, w których każdy zestaw pięciu ramion oznacza przeciwstawny świat. Pierwszy to idealny świat medytacji i oświecenia, symbol pięciu kosmicznych Buddów; drugi to świat nieoświecony, na który składają się: pięć żywiołów (ziemia, ogień, woda, powietrze, przestrzeń), pięć skupisk uwarunkowanej egzystencji (forma, doznania, interpretacja, akty woli, świadomość) oraz pięć tuzinów umysłu (zaślepienie, awersja, zarozumiałość, namiętność, zawiść). Oba światy są aspektem jednej i tej samej rzeczywistości, to przedstawienie jedności przeciwieństw.

Katarzyna Findlik-Gawron