Wadżrapani | Diament w ręce

Relikwiarz gau z miniaturą sakralną tsakli przedstawia Wadżrapani (Vajrapāṇi to sanskryckie określenie oznaczające Diament w Ręce, w języku tybetańskim brzmiące Cziano Dordże). Postać zaprezentowano jako strażnika Dharmy w groźnej formie, w odmianie ikonograficznej z jedną głową, trzecim okiem, nastroszonymi włosami, pięcioramienną koroną bodhisattwy, naszyjnikami z węży oraz pasem z tygrysiej skóry. Otoczony płomieniami, trzyma miecz i lasso, stojąc na lotosie – roślinie, która w sztuce buddyjskiej symbolizuje poznanie. W buddyzmie tybetańskim Wadżrapani to bodhisattwa, dzierżący nauki tantryczne, ucieleśniający moc i energię wszystkich buddów.

Miniaturowe obrazy sakralne tsakli występują w najmłodszej odmianie buddyzmu – wadżrajanie, nazywanej Diamentową Drogą – obecnie najbardziej utożsamianej z buddyzmem tybetańskim. Znane również w buddyzmie mongolskim. Zwykle tworzone jako grupy lub zestawy tematyczne. Używane przez mnichów, mniszki, lamów, nauczycieli i praktykujących jako karty inicjacyjne, w rytuałach inicjacji wiernych do kultu danego bóstwa, w rytuałach pogrzebowych, jako zastępnik daru ofiarnego, osobisty relikwiarz oraz podczas nauk. Większość tsakli malowanych jest na płótnie lub papierze. Wyglądem przypominają thangki, jednak ich wykonanie jest zdecydowanie prostsze. Najczęściej ukazują pojedynczy wizerunek konkretnego bóstwa, w tym wypadku wysokiej rangi bodhisattwę. Na odwrocie posiadają tybetańskie inskrypcje pozwalające zidentyfikować temat przewodni obrazka, co pomaga również w medytacji. Relikwiarz gau, używany do przechowywania pobłogosławionych przedmiotów oraz drogocennych relikwii, pełni niezliczone funkcje w zależności od jego kształtu, dekoracji i zawartości. Omawiany egzemplarz był najprawdopodobniej relikwiarzem osobistym, noszonym na torsie, plecach lub przy pasku – na przykład podczas pielgrzymki. Gdy nie był używany w drodze, stawiano go na domowym ołtarzu. 

Katarzyna Findlik-Gawron