Tarcza wojenna

Tarcza wojenna z okolic miejscowości Lumi leżącej u podnóża południowych stoków Gór Torricellego, na terytorium Papui–Nowej Gwinei jest darem od księdza Timothy’ego Elliotta z Catholic Mission z pobliskiego miasta Aitape. Dzięki współpracy z etnolożką i antropolożką, która w latach 1981–1992 mieszkała i prowadziła badania na Nowej Gwinei, dr Marią Wrońską-Friend i jej mężem Anthonym Friendem tarcza znalazła się w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Swój ciemny kolor prezentowany obiekt może zawdzięczać opaleniu lub też pokryciu sadzą zmieszaną z naturalnym pigmentem – być może ochrą – oraz innymi substancjami. Uwagę jednak przykuwa centralnie wyryty, abstrakcyjny motyw, którego znaczenie jest nieznane. Nowogwinejskie tarcze wojenne często jednak zdobiono wizerunkami przodków, nierzadko w formie mocno zeschematyzowanych i zgeometryzowanych symboli. Wraz z ustaniem wojen plemiennych wielkie tarcze, których rolą było zakrycie całego wojownika znacznie się zmniejszyły. Nadawano im czysto rytualne i symboliczne znaczenie. Zaczęły powstawać także te wykonywane wyłącznie na rynek komercyjny. Wrońska-Friend w jednym z listów z 1984 roku zgłaszała trudności w pozyskaniu tarcz bojowych, wynikające z zakazu walk międzyplemiennych, wprowadzonego w latach 30. XX wieku przez zarządzających wówczas wyspą Australijczyków. Większość tego tradycyjnego uzbrojenia została zwyczajnie zniszczona i badaczce w latach 80. udało się odnaleźć jedynie nieliczne ich przykłady.

Konflikty plemienne nigdy całkowicie nie wygasły w Papui-Nowej Gwinei. Obecnie odżywają szczególnie na obszarze Gór Centralnych, gdzie także za sprawą dostępu do nowoczesnej broni rośnie liczba brutalnych walk między sąsiednimi wioskami. W mniejszej skali ten problem dotyczy jednak obszarów nizinnych, jak zamieszkiwane przez społeczność Lumi podmokłe tereny na północy wyspy.

Tradycyjna gospodarka grupy Lumi opiera się na zbieractwie, rybołówstwie i produkcji mączki sagowej, wyrabianej z wnętrza palmy sagowej i niektórych sagowców. W trakcie badań prowadzonych przez Wrońską-Friend gospodarka kopieniacza w tym regionie była wciąż dość słabo rozwinięta.

Katarzyna Findlik-Gawron